از مجموع مباحث گفته شده می‌توان ‌به این نتیجه رسید که امکان حقوقی بطلان، بی‌اعتباری و تجدید نظر در احکام داوری اصولاً و در عمل هم در حقوق بین‌الملل عمومی پذیرفته شده است.

۲٫ ۱٫ ۳ دادگاه صالح جهت رسیدگی به دعوی ابطال رأی داوری در قانون آیین دادرسی مدنی

طبق مدلول ماده ۴۸۰ قانون آئین دادرسی مدنی ۲ مرجع (محکمه) برای رسیدگی به دعوی ابطال رأی داور پیش‌بینی شده است:

۲٫ ۱٫ ۳٫ ۱ دادگاه ارجاع کننده دعوی به داوری

در چنین حالتی دعوی مطروحه بین طرفین ابتدا در دادگاه مطرح می‌شود و پس از طرح از طریق دادگاهی که به دعوی رسیدگی می‌کند به داوری ارجاع می‌شود. به ‌عنوان مثال در خصوص اقاله در معامله خاص که در آن دعوی در دادگاه مطرح می‌شود. از سوی دادگاه رسیدگی کننده به پرونده، دعوی به داوری ارجاع می‌شود.

۲٫ ۱٫ ۳٫ ۲ دادگاه صالح جهت رسیدگی به اصل دعوی

اگر دعوی ارجاع شده به داوری، از قبل در دادگاه مطرح نگردیده باشد و از همان ابتدا، طرفین، بر اساس توافق با یکدیگر داوری را به عنوان مرجع حل اختلاف برگزیده‌باشند، در این صورت دادگاه صالح به اصل دعوی رسیدگی خواهد کرد. به عنوان مثال: دعوایی در خصوص مال غیر منقول مطرح می‌شود و طرفین اختلاف حادث شده در خصوص آن را به مرجع داوری ارجاع داده‌اند و دعوی ابطال در خصوص آن (دعوی) به لحاظ اینکه دعوی راجع به اموال غیر منقول در محل وقوع مال غیر منقول قابل طرح است باید در محل وقوع مال غیر منقول مطرح شود.

۲٫ ۲ گفتاردوم: رعایت مقررات شکلی در دعوی ابطال رأی داور

۲٫ ۲٫ ۱ قانون داوری تجاری بین‌المللی

مقررات شکلی در دعوی ابطال رأی داور در قانون داوری تجاری بین‌المللی که ضرورت دارد موردتوجه بوده و رعایت گردد عبارت است از:

۱- اتخاذ تصمیم در خصوص صلاحیت هیات داوری:

هیات داوری ممکن است برای احراز صلاحیت خود به مسایلی از قبیل فقدان یا بطلان قرارداد داوری، تابعیت خاص داور یا داوران یا اوصاف و شرایط لازم برای اصحاب دعوی و یا موضوع دعوی یا داوران یا تجاوز آنان از حدود اختیار خود بپردازد که در نتیجه نهایی اتخاذ تصمیم در این خصوص با دادگاه رسیدگی کننده به دعوی ابطال رأی داور خواهد بود و چنانچه دادگاه هیات داوری را فاقد صلاحیت تشخیص دهد می‌تواند اقدام به ابطال رأی نماید.

۲- در صورت ایراد به اصل صلاحیت و یا به وجود و یا اعتبار موافقتنامه داوری؛ داور باید قبل از ورود به ماهیت دعوی نسبت به آن اتخاذ تصمیم کند چنانچه داور به عنوان یک امر مقدماتی به صلاحیت خود نظر بدهد هر یک از طرفین می‌توانند ظرف سی روز پس از وصول ابلاغیه آن از دادگاه عمومی واقع در مرکز استانی که مقر داوری در آن قرار دارد و تا زمانی که مقر داوری مشخص نشده است از دادگاه عمومی تهران درخواست کند که نسبت به موضوع رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید و تا زمانی که درخواست مذبور در دادگاه تحت رسیدگی است این امر مانع از رسیدگی داور نخواهد بود.

۳- مرور زمان حق درخواست ابطال رأی داوری:

طبق بند سوم ماده ۳۳ ق. د. ت. ب ایران درخواست ابطال رأی موضوع بند (۱) این ماده ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ رأی داوری – اعم از رأی تصحیحی یا تفسیری – به معترض باید به دادگاه عمومی واقع در مرکز استانی که مقر داوری در آن قرارداد و یا زمانی که مقر داوری مشخص نشده است به دادگاه عمومی تهران تقدیم شود و چنانچه خارج از موعد اعلام شده اقدام به چنین امری صورت گیرد دادگاه در این خصوص قرار عدم استماع دعوی صادر خواهد کرد.

۴- دادگاه‌ها باید در رسیدگی به دعوی ابطال رأی داور این مطلب را مد نظر قرار دهند که مهلت سه ماهه فقط برای درخواست ابطال مطرح شده است و در موارد بطلان (ماده ۳۴) هیچ محدودیت زمانی خاص مطرح نشده است ‌بنابرین‏ آرای داوری چنانچه از مصادیق ماده ۳۴ شناخته شود تا هر زمان ممکن است باطل اعلام شود و صدور قرار عدم استماع دعوی بعد از انقضا مهلت سه ماهه مندرج در بند سوم ماده ۳۳ قانون داوری تجاری بین‌المللی فاقد وجاهت قانونی خواهد بود.^[۲۱۸]

۵- در حالتی که یکی از طرفین دعوی داوری تقاضای ابطال رأی داوری صادره از دادگاه را می‌کند و طرف دیگر (محکوم‌له) تقاضای اجرای رأی را بنماید متقاضی ابطال رأی داوری باید تأمین متناسب تودیع نماید تا به دعوی ابطال رأی داور رسیدگی شود (م ۳۵ ق. د. ت. ب).

۶- اگر دادگاه موضوع ارائه شده به داوری را بر طبق قانون ملی خود غیر قابل حل‌وفصل از طریق داوری بدانداز شناسایی و دستور بر اجرا نسبت به رأی نهایی داوری امتناع خواهد کرد به عبارت دیگر مصادیق موضوع‌های غیر قابل داوری طبق بند ۲ ماده ۲ مفاد کنوانسیون ۱۹۵۸ مطابق قانون کشوری که اجرای رأی داوری از محاکمه آن خواسته می‌شود، تعیین می‌گردد. (البته این در فرض است که رأی در کشورهای عضو کنوانسیون ۱۹۵۸ نیویورک صادر شده باشد).^[۲۱۹]

۷- چنانچه رأی داوری به جهات قانونی نزد دادگاه صلاحیتدار مورد اعتراض قرار گرفته باشد اگر یک طرف علیه طرف دیگر ‌در مورد اختلاف داوری شده (تصمیم داور) نزد دادگاه صلاحیتدار اقامه دعوی کند و دعوی مذکور بر اساس همان سبب باشد دادگاه به جهت اینکه موضوع‌های دعوی در داوری تعیین تکلیف شده و اعتبار امر قضاوت شده حاصل گردیده و همچنین به جهت وحدت طرفین، وحدت موضوعات مورد اختلاف و وحدت سبب دعوی، بایستی دعوی مذکور را رد کند ولی اگر رأی صادره معتبر نباشد و توسط دادگاه موضوع ماده ۶ این قانون باطل یا کنار گذاشته شود رأی باطل شده در دادرسی‌های بعدی اثر اعتبار امر قضاوت شده را نخواهد داشت.^[۲۲۰]

۸- اگر طرفین در قرارداد داوری راجع به ترکیب داوری یا قواعد شکلی چیزی نگفته باشند نقش فرعی قانون ایران ظاهر می‌گردد و در چنین حالتی قانون ایران به عنوان قانون محل داوری مورد توجه قرار می‌گیرد ‌بنابرین‏ نقش قانون محل داوری در کشور مبدأ رأی‌ در اولویت قرار دارد و نقش کنوانسیون نیویورک در مرحله اجرا برجسته می‌شود و اگر نزد دادگاه صلاحیت دار تهران اعتراض عدم رعایت ترکیب هیات داوری بر طبق شرایط قرارداد داوری مطرح شود قاضی ایرانی ابتدا به قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران استناد خواهد کرد و سپس به عنوان وحدت ملاک یا قرینه دیگر به بند (ت) (ا) ماده ۵ کنوانسیون ۱۹۵۸ نیویورک متوسل خواهد شد.^[۲۲۱]

۲٫ ۲٫ ۲ مقررات شکلی در قانون آیین دادرسی مدنی

۱- رعایت مهلت ۲۰ روزه بعد از ابلاغ رأی داوری در خصوص اشخاص مقیم ایران و رعایت مهلت دو ماهه در خصوص اشخاص مقیم خارج از کشور، که در صورت عدم رعایت موارد فوق دادگاه قرار رد درخواست را صادر خواهد نمود و چنین قراری نیز قطعی خواهد بود. (موارد ۴۹۲ و ۴۹۰ ق.آ.د.م).

سال ۱۹۹۴ را باید سرآغاز حرکت ارگونومی در معنای علمی آن دانست و در همین سال بود که اولین انجمن ارگونومی در انگلستان تأسيس شد و با شکل گیری منسجم این علم در دوره های زمانی مختلف، نقش خود را در عرصه های مختلف نشان داد.

جدول شماره ۲-۱ مراحل توسعه ارگونومی

دهه ۱۹۵۰

ارگونومی نظامی

دهه ۱۹۶۰

ارگونومی صنعتی

دهه ۱۹۷۰

طراحی ارگونومیک محصول برای مصرف کننده

دهه ۱۹۸۰

سیستم انسان و ماشین

دهه ۱۹۹۰

ارگونومی شناختی و ارگونومی کلان

دهه ۲۰۰۰

ارتباطات ارگونومیک (جهانی)

مرحله بعد

ارگونومی فرهنگی

وثوقی و همکاران۱۳۸۸

ظهور اولیه ارگونومی در ارتباط با پیوستگی بین انسان و محیط کارش را میتوان به زمان جنگ جهانی اول مرتبط دانست. کارگران در کارخانه‌ها مهمات سازی مهم ترین نیروهای محافظ و تداوم دهنده تلاش های جنگی محسوب می‌شوند ولی با تحت فشار قرار دادن آن ها به منظور بازدهی بیشتر، تعدادی از عوارض غیر قابل پیش‌بینی به تدریج ظاهر گردید که کوشش های انجام شده به منظور حل تعدادی از این مشکلات در سال ۱۹۱۵ منجر به تأسيس کمیته بهداشت کارگران مهمات سازی گردید که مشتمل بر تعدادی از افراد آموزش دیده در علوم فیزیولوژی و روانشناسی می گردیدند.

در پایان جنگ جهانی اول، کمیته مذبور به شکل هیئت تحقیقات خستگی صنعتی تغییر هویت داد که عمده تحقیقات این هیئت بر مطالعه روی مسائل خستگی در صنعت متمرکز گردید. در سال ۱۹۲۹ به هیئت تحقیقات بهداشت صنعتی تغییر نام داد و دیدگاه های آن به بررسی شرایط عمومی استخدام صنعتی به وبژه ار نقطه نظر حفظ بهداشت در بین کارگران و نیز کارایی صنعتی آنان معطوف شد. این هیئت از متخصصینی تشکیل یافته بود که در زمینه‌های فیزیولوژی، روان شناسی، پزشکی و مهندسی از مهارت های خاصی برخوردار بودند که تواماً و به طور مجزا پیرامون مشکلات گریبانگیر یک منطقه وسیع کاری به تحقیق می پرداختند و تحقیقات بیشتر بر شرایط وضعیتی، حمل بار، فیزیک مرد و زن به هنگام کار، فواصل استراحت، بازرسی، روشنایی، حرارت، تهویه، انتخاب موسیقی در حین کار، و اموزش متمرکز می گردید. با شروع جنگ جهانی دوم، پیشرفت سریعی در زمینه تجهیزات مسائل نظامی به وقوع پیوست. پس از ورود ارگونومی به حوزه های صنایع نظامی سپس یه صنایع عمومی، ارگونومی به تولید محصول از منظر مشتری پرداخت. ورود آنتروپومتری و توجه به ابعاد انسان شناسی در طراحی محصول در این مقطع بود که مورد تمرکز بیشتری قرار گرفت. نظام ارگونومی در جستجوی به حداکثر رساندن سطح ایمنی، کارائی و آسایش اپراتور توسط متناسب کردن نیازهای ماشین و اپراتور با ظرفیت های اوست. بدین‌سان در تعامل انسان و ماشین رابطه ای ما بین این دو جزء ایجاد می‌گردد که در نتیجه ماشین ارائه گر اطلاعاتی به انسان می شود که این اطلاعات از طریق دستگاه های خاص به او منتقل گردیده و او از راه کنترل‌های گوناگون وضعیت ماشین را اصلاح نماید.

در ابتدا ارگونومی به تعامل انسان– ماشین تنها از دیدگاه فیزیکی می نگریست اما در ادامه بر اساس مشکلات و حوادث پیش آمده و تحلیل آن ها متخصصان ارگونومی دریافتند که حلقه مهمی که در این زنجیره تعاملات نادیده گرفته شده است، بار فکری وارد به انسان می‌باشد که همانند بار کار فیزیکی می بایست متناسب با انسان باشد. از این رو دامنه ارگونومی به محدوده ی علم روانشناسی نیز گسترش یافت و مبحث شناخت و فرایند های زیربط جهت تحلیل کار به منظور آسان سازی آن برای انسان به ارگونومی وارد شد. در ادامه آن نیز ارگونومی کلان و نقش آن در بهبود وضعیت سازمان به لحاظ مدیریت و عملیات سازمانی مطرح گردید، زمینه ای که مشارکت و تشریک مساعی جهت اجرای فعالیت ها را در سازمان به ارمغان آورد و این ‌شاخه‌ها نیز با عنوان ارگونومی کلان به دنیای ارگونومی وارد شد اما این انتهای کار نبود زیرا اجرای کار گروهی و مشارکت نیازمند یکسری روابط منطقی و اصولی است تا بر این اساس با کنترین زمان و هزینه به اهداف دست یافت. این فتح بابی بود تا ارتباطات ارگونومیک به میان آید.

ارتباطات بین افراد و گروه ها بر اساس فرهنگ جوامع متفاوت می‌باشد و این تفاوت در هر سازمان نیز بنابر قومیت ها و در نتیجه فرهنگ های مختلف دارای تفاوت خواهد بود. این موضوع سبب شد تا کانون توجهات ارگونومی به فرهنگی نیز معطوف گردد(همان منبع،۸۴-۸۲)

۲-۴تاریخچه ارگونومی در ایران

باید توجه داشت که هدف تمام فعالیت های تولیدی ” انسان” است، ابزار و وسایل کار در خدمت انسان هستند. و برای رفاه و تسهیل زندگی انسان ابداع و ساخته شده اند. اصولا ماشین آلات و ابزار کار به دست انسان طراحی و برای استفاده و مصرف انسان تولید می‌شوند، پس در این مورد مهم ترین اصلی که باید مورد توجه قرار بگیرد “انسان” است و بدین جهت آشنایی با ویژگی های انسان‌های استفاده کننده، به منظور طراحی و ساخت صحیح ابزار و وسایل، اجتناب پذیر است. ضمناً باید در نظر داشت که ماشین آلات و سیستم های تولیدی طبق نیازهای فرهنگی و اقلیمی جوامع سازنده آن ها ساخته و تولید شده اند و باید برای استفاده، مشخصات آن ها را در نظر گرفت و سپس وارد کشور کرد و مورد استفاده قرار داد.

کشور ما همچون بسیاری کشور های در حال توسعه دیگر، طی سالیان دراز عمدتاًً وارد کنندۀ ابزار کار، وسایل زندگی، ماشین آلات، تکنولوژی و سیستم‌های تولیدی از کشورهای پیشرفته ای بوده است که این ابزار و ماشین آلات و سیستم های تولیدی بر اساس نیازهای همان جوانع و منطبق با خصوصیات ویژه همان مردم ساخت شده اند و چون در ساخت این ابزار و ماشین آلات و سیستم های تولیدی بعضاً نیازهای مصرف کنندگان کشورهای تولیدکننده آن ها باعث شده اند.

انسان‌ها از نظر خصوصیات فیزیکی، روحی، اجتماعی، اخلاقیات، برخورداری از آگاهی های صنعتی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی و غیره با یکدیگر متفاوتند و هر ملت خصوصیات ویژه ای دارد که بدون تردید آن را از جوامع و ملل دیگر متمایز می‌سازد. ‌بنابرین‏ مهم ترین عامل در در برنامه های رشد و توسعه ی صنعتی، در نظر گرفتن عوامل و انسانی جامعه مصرف کننده کالاها می‌باشد. ‌به این جهت ضروری است با شناخت این خصوصیات به طراحی و تولید وسایل و ابزار و ماشین آلات اقدام شود، تا این ماشین آلات و ابزار به بهترین نحو به منظور کمک به مردم آن جامعه به کارگرفته شود و واقعاً “آرام و راحت جان و مشکل گشا” باشند، نه “قاتل نان و بلای جان و مزاحم” (کاظمی،۱۳۷۱، ۵۷-۵۶)

۱۰- اثر عرضه اولیه سهام

بنگاهی که به شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود به یک عرضه عمومی اولیه مبادرت می ورزد. به علت مخاطره ای که پذیره نویسان به دلیل نامعلوم بودن قیمت در هنگام فروش سهام جدید الانتشار با آن مواجه هستند ممکن است جهت رابه قیمت عرضه IPO تضمین فروش سریع آن ،سهم جدید را زیر قیمت ارزیابی کنند. سرمایه گذارانی که بتوانند اولیه خریداری کنند، ممکن است بتوانند سود غیر معمول کسب نمایند. ولی سرمایه گذارانی که سهام جدید را اندک زمانی پس از انتشار خریداری کنند ممکن است نتوانند از آن فرصت سود کسب کنند. جنگ هاون ^[۴۴](۲۰۰۳) بر اساس مطالعات افراد دیگر همچون ریتلر^[۴۵] (۱۹۹۱) و سروییز^[۴۶] (۱۹۹۶)شواهدی را یافت که حاکی از آن است که سهام جدید الانتشار که با قیمت عرضه اولیه مبادرت به خریداری شدند برای سرمایه گذاران خوش شانسی که فرصت خرید آن ها را یافته اند بازده غیر معمول به ارمغان می آورد. هر چند که سرمایه گذارانی که اندک زمانی پس از عرضه اولیه مبادرت به خرید می نمایند به دلیل تعدیل و IPO سازگار شدن سریع قیمت سهم به ارزش ذاتی خود نمی توانند به IPO سود های غیر معمول دست یابند. اثراشاره دارد که طی یک دوره کوتاه پس از انتشار اولیه سهام، بازده سهام جدید غیر معمول مثبت می‌باشد. ولی طی دوره بلند مدت به عنوان مثال بعد از سه سال از انتشار اولیه سهام شرکت ها عمدتأعملکرد ضعیف تری نسبت به بازار از خود نشان می‌دهند (مک نیچول^[۴۷]،۱۹۹۶)

۱۱- اثر شاخص

هریس و گورل^[۴۸] (۱۹۸۶) با بررسی شاخص S&P500 و نحوه تغییر قیمت سهام شرکت هایی که در این شاخص می گیرند و یا از آن خارج می‌شوند اظهار کردنند که قیمت سهام شرکت هایی که به شاخص همچون S&P500 اضافه می‌شوند به سرعت افزایش می‌یابد و با لیست شدن در این شاخص بازده غیر معمول کسب می‌کند. ‌بنابرین‏ سرمایه گذاران باید به سرعت سهامی که قرار است جزء شاخص S&P500 قرار گیرند، بخرند و از سهامی که قرار است از این شاخص خارج شوند دوری گزینند.

۱۲- اثر تأخیر در ارائه گزارش سود آوری

گاین معتقد است شرکت‌های که گزارش سود های خود را نسبت به سایر شرکت ها با تأخیر ارائه می‌دهند اغلب اثری منفی بر قیمت سهام خود می‌گذارند.

‌بنابرین‏ این شرکت ها جهت عدم کاهش ارزش سهام خود باید گزارشات عادی را در موعد مقرر در اختیار بئرس و سهام‌داران قرار دهند.

۱۳- اثر سود های شگفت آور

این اثر در سهامی شکل می‌گیرد که گزارش سود آوری و اعلامیه سود آن به میزان قابل توجهی به آنچه که سهام‌داران و تحلیل گران پیش‌بینی کرده‌اند متفاوت باشد(گاین^[۴۹]، ۲۰۰۵ ). قیمت سهام در این حالت طی چند هفته پیوسته در جهتی مشخص حرکت می‌کند و سرمایه پذاران می‌توانند طی چند هفته شاهد تغییر قیمت مشخصی در سهام باشند.

۱۴- اثر شرکت از قلم افتاده

شرکت هایی که توسط سرمایه گذاران نهادی و تحلیل گران خبره بازار کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد بنا به مطاله آقای آربیل و استربیل^[۵۰] (۱۹۸۳) معمولأبازده های بالاتری نسبت به سایر شرکت ها دارند.

۱۵- اثر بازگشت به میانگین طی دوره بلند مدت

قیمت سهام در مقطع زمانی بلند مدت به سمت میانگین میل می‌کند. به عبارت دیگر بزرگترین سرمایه گذار زیان دیده در طول ۳ تا ۵ سال در دوره مشابه ۳ تا ۵ سال بعد به بزرگترین سرمایه گذار سودآور تبدیل می‌شوند(تالر و دبونت^[۵۱]، ۱۹۸۵)

۲-۷ پیشینه تجربی

در خصوص سوابق و پیشینه تجربی این موضوع تحقیقات زیادی صورت گرفته و فراد زیادی به بررسی کارایی بورس اوراق بها دار پرداخته و این مطالعات بیشتر شکل ضعیف کارایی بازار سرمایه را هدف قرار داده‌اند. و علت آن است که بازار بورس در کشورهای جهان سوم توسعه چندانی ندارد و کوچک می‌باشد و معمولا کارا نیستند و بعضی ممکن است کارایی در سطح ضعیف داشته باشند.بورس اوراق بهادار در کشور های پیشرفته بشکل قوی و نیمه قوی کارا بوده و تحقیق در شکل کارایی ضعیف ‌در مورد آن ها معنا ندارد .

به منظور تعیین رابطه حرکت بازده سهام با فرضیه بازارکارا در سطح ضعیف دو دسته آزمون انجام گرفته است.

دسته اول آزمون های استقلال می‌باشند بر اساس این آزمون ها چنانچه رابطه همبستگی تغییرات سهام کوچک باشد می توان نتیجه گرفت بررسی تاریخی تغییرات قیمت سهام ارزش چندانی ندارد . آزمون های استقلال بنام آزمون گردش ،خود همبستگی ،همبستگی پیاپی معروفند .

دسته دوم آزمون ها قاعده مبادله است . این قاعده با بهره گرفتن از قیمت سهام راهبرد هایی برای انجام مبادله پیشنهاد می‌کند . رایج ترین فن مبادله قاعده فیلتر است وقتی سرمایه گزار ارزش سهام را از یک حد قیلتر شده بالاتر رود مبادله می‌کند . قاعده فیلتر برای آزمون نظریه بازارکارا در شکل ضعیف به کار گرفته می‌شود بر اساس این قاعده اگر قیمت سهام از یک درصد معینی نسبت به قیمت قبلی بیشتر شد خرید سهام پیشنهاد و چنانچه قیمت سهام از درصد معینی نسبت به قیمت قبلی کاهش یافت فروش سهام توصیه می‌کند . در اینجا به تحقیقاتی که وجود یا عدم وجود کارایی بورس اوراق بهادار را از طریق آزمون های مختلف بررسی کرده‌اند می پردازیم.

۱- مکینلی^[۵۲]( ۲۰۱۲ )در تحقیقی تحت عنوان قیمت های سهام بطرف گام تصادفی حرکت نمی کنند . به آزمون فرضیه گام تصادفی در بازار های سهام برای دوره های زمانی ۱۹۸۵-۱۹۶۳ پرداخته و با مقایسه نسبت واریانس‌ها نتیجه گیری می‌کند مدل گام تصادفی در دوره های مورد نظر رد می‌شود .

۲-گوریشانکار^[۵۳] و انور سادات( ۲۰۱۲)در تحقیقی با عنوان آیا بازار سهام در هند از گام تصادفی پیروی می‌کند ؟

به بررسی رفتار بازده سهام در دو بازار بمبی و بازارسهام ملی هند پرداخته و در صدد آن است فرضیه گام تصادفی در این دو بازار آزمون نماید . روند حرکت در این دو بازار با بهره گرفتن از آزمون نسبت واریانس ها و خود همبستگی صورت گرفته است نتایج به دست آمده ترکیبی از گام تصادفی و غیر تصادفی است .

۳- لاکشمی و بیجان روی ^[۵۴](۲۰۱۲)در یک بر رسی تحت عنوان آزمون مدل گام تصادفی در بازار سهام هند در صدد آزمون گام تصادفی در بازارز سهام بر آمده و فرضیه گام تصادفی را به صورت روزانه و هفتگی و ماهانه برای شش بازار سهام طی سال های ۲۰۰۹-۲۰۰۰ با استفاده آزمون های جارکو –برا و تست نرمال بودن بازده زمانی آزمون نمودندنتایج به دست آمده نشان می‌دهد بازده سهام در بازار های مورد نظر از گام تصادفی پیروی نمی کنند.

۴- سمیران جانا^[۵۵] (۲۰۱۲)در یک تحقیق تحت عنوان شکل ضعیف فرضیه بازار کارا به بر رسی رفتار گام تصادفی در قیمت های سهام پرداخته و نتیجه گیری می‌کند جران گام تصادفی در ده بازار مورد مطالعه متفاوت است و شاخص قیمت های سهام در هشت بازار گام غیر تصادفی داشته و حتی تداوم آن در آینده قابل پیش‌بینی است .

۵- ماریا روزا^[۵۶]( ۲۰۰۸) در تحقیقی تحت عنوان فرضیه بازار کارا در بازار های سهام اروپا به آزمون شکل ضعیف کارایی بازار در بازار های سهام فرانسه .آلمان .اوکراین .یونان .پرتقال و اسپانیا طی سال های ۲۰۰۷-۱۹۹۳پرداخته و با بهره گرفتن از آزمون همبستگی . دیکی فولر و نسبت واریانس ها نتیجه گیری می‌کند که شاخص بازارسهام در این کشور ها از گام تصادفی پیروی می‌کند .آزمون های بعمل آمده با توجه به داده های روزانه و ماهانه برای دوره های زمانی ۲۰۰۷-۲۰۰۳نشان داده شاخص بازار سهام در شش کشور مورد مطالعه گام تصادفی دارند .

در هر حال، همچنان که در ادامه خواهیم آورد همواره بهره‌گیری از استراتژی همکاری بر استراتژی رقابتی اولویت دارد و تنها در مواقعی که در واقع امکان همکاری نباشد، باید از استراتژی رقابتی استفاده کرد. زمانی که روابط آینده برای طرفین مذاکره مهم نباشد(مثلا روابط دو شرکت تجاری) نیز می توان از این استراتژی استفاده کرد. طرفی که می‌‌خواهد در این نوع مذاکره ها برنده میدان باشد، باید از حداقل ها، و حداکثر هایی که طرف مقابل برای خود تعیین ‌کرده‌است، آگاهی یابد و سپس تلاش کند نتیجه مذاکره ها را هر چه بیشتر به ‌هدف‌های‌ خود نزدیک کند. در این نوع مذاکره ها معمولا طرفین به تاکتیک های غیر اخلاقی نیز روی می‌آورند تا نتیجه را به نفع خود تمام کنند، زیرا مسئله برد و باخت و همه یا هیچ است و روابط آینده نیز اهمیت ندارد، ‌بنابرین‏ جایی برای اخلاق مذاکره باقی نمی ماند.

اطلاعات، نقش حیاتی را در مذاکره ها مبتنی بر سبک رقابتی ایفا می‌کنند. هر طرف سعی می‌کند از اطلاعات خود حفاظت کند و در مقابل، به اطلاعات مربوط به خطوط قرمز و راه حلهای طرف مقابل دست یابد. برتری اطلاعاتی در این مذاکره ها موجب تفوق استراتژیک می‌شود و طرف برتر، نتیجه مذاکره را به نفع خود به پایان خواهد رساند.

۲-۴-۲-استراتژی همکاری

استراتژی همکاری یا تلفیقی، عبارت است از: یک سبک مذاکره ای که در آن طرفین برای یافتن یک راه حل برد- برد برای رفع اختلافهای خود با یکدیگر همکاری می‌کنند. کانون توجه این استراتژی بر ‌توافق‌هایی است که مبتنی بر منافع طرفین است و رضایت هردو طرف را جلب می‌کند.

خمیرمایه این استراتژی، تلفیق است، بدین معنا که ظرفیت نهفته برای ترکیب منافع طرفین را به گونه‌ای که ارزش مشترک ایجاد کند. یا منفعت موجود را بزرگتر سازد. این ظرفیت نهفته برای ترکیب زمانی وجود دارد که مسائل متعددی در مذاکره در میان باشد تا طرفین با معامله بر سر مسائل مختلف به راه حل رضایت طرفین دست یابند.

اهمیت این استراتژی در این است که در پایان مذاکره های مبتنی برآن، ‌هر دوطرف برنده می‌شوند واز نتیجه راضی هستند و روابط خوب نیز بین آن ها ادامه می‌یابد. بر خلاف مذاکره های رقابتی که مبتنی بر مواضع ثابت و متضاد است و معمولا به سازش یا شکست مذاکره ها منتهی می‌شوند، در مذاکره های مبتنی بر سبک همکاری طرفین به آنچه که می خواهند و یا به بیشتر از آنچه می خواستند، دست می‌یابند. ( گرشاسبی، ۱۳۸۴، ۹۵-۹۱ )

۲-۵- انواع اساسی مذاکره:

‌بر اساس عقیده هیل ریگل^[۴۱] و همکاران چهار نوع مذاکره اساسی عبارتند از:

1. مذاکره توزیعی ۲- مذاکره تلفیقی ۳- ساخت دهی مبتنی بر گزارش ۴- مذاکره درون سازمانی

۲-۵-۱- مذاکره توزیعی:

این نوع مذاکره به طور معمول درباره ی یک مورد به تنهایی صورت می‌گیرد که در آن سود یکی به ضرر دیگری تمام می شود و از این جهت این نوع مذاکره را مذاکره برد و باخت می‌نامند.

این نوع مذاکره اغلب در زمینه ی مسائل اقتصادی است. ( رضائیان، ۱۳۸۲، ۹۳ )

فخیمی روش برد وباخت در تعارض را که یک طرف برنده وطرف دیگر بازنده است وجه مشخص مذاکره توزیعی می‌داند ومعتقد است که این نوع مذاکره اغلب در زمینه مسائل اقتصادی است.

مذاکره در چنین مواردی معمولا در دو جهت پیش می رود.اول،مذاکره توزیعی یا سخت گیرانه، یعنی وقتی که هر یک از طرفین بر موضع خودش پافشاری می‌کند. در این روش، که هر طرف غلبه بر دیگری را می جوید و می‌خواهد منابع خود رابه حداکثر برساند، بسیار رقابتی است.دوم، موقعی که یکی از طرفین می‌خواهد نسبت به دیگری گذشت نشان دهد. در این صورت، مذاکره توزیعی همراه با نرمش صورت می‌گیرد. این دیدگاه سازشی و یا مصالحه ای است،زیرا یکی از طرفین یا هر دوی آن ها از چیز باارزشی دست می کشند تا به توافق برسند(شرمرهورن و همکاران،۱۳۷۸، ۳۰۸) ^[۴۲]

۲-۵-۲- مذاکره منطقی:

حل مشترک مسائل برای رسیدن به راه حلی که طرفین دعوا، دارای برد و باختهایی شوند مذاکره تلفیقی یا مذاکره اصولی نام دارد. در این روش طرفین مشکلات را مشخص ساخته، راه کارها وبدیل ها را نیز معلوم کرده وبا وضوح و و صراحت ترجیح خود را بیان نموده تا اینکه به راه حل متقابل و قابل قبولی برسند. (فخیمی،۱۳۸۱، ۳۳۱)

این روش در صدد یافتن راه هایی برای ارضای نیازها و علایق کلیه طرفهای ذینفع است. در یک قطب، ممکن اجتناب انتخابی باشد که در آن، هر دو طرف در می‌یابند چیزهای مهمتری وجود دارد که باید وقت و توجه خود را روی آن متمرکز کنند. مصالحه نیز در روش مذاکره منطقی حائز اهمیت است، اما باید دارای مبنایی بادوام باشد. این امر زمانی بیشتر اتفاق می افتد که مصالحه مستلزم این باشد که هر یک از طرفین از چیزی که چندان ارزش مشخصی ندارد، دست بکشد تا به چیز باارزش تری دست یابد. سرانجام، مذاکره منطقی ممکن است مستلزم همکاری واقعی باشد. در این حالت،طرفهای مذاکره،مشکلات را حل می‌کنند تا به توافق دو جانبه ای دست ‌یابند که حداکثر مورد را به هردوی آن ها می رساند.(شرمرهورن و همکاران، ۱۳۷۸، ۳۱۰)

(رضائیان،۱۳۸۲، ۹۵) معتقد است که در این روش مذاکره، مذاکره کنندگان انگیزه شدیدی برای حل مسئله دارند، از خود انعطاف و اعتماد نشان می‌دهند و در جستجوی فرمهای جدید هستند. پژوهشگران به تازگی مذاکره کنندگان را به انتخاب روش تلفیقی که حاکی از راهبرد برد- برد است تشویق می نمایند. زیرا دربیشتر تعارض ها، بیش از یک موضوع در میان است و هر یک از طرفین ارزش‌های متفاوتی برای موضوع های مورد اختلاف قائلند و دیگر نتایج در دسترس مقدار معین و ثابت برای تقسیم میان طرفهای مذاکره نمی باشد. طرفین می توانندبه توافقی برسند که به سود آنان است.

جدول ۲-۱: مقایسه مذاکره توزیعی و تلفیقی

ویژگی نوع

توزیعی

تلفیقی

منابع در دسترس

مقدار ثابت

متغیر

انگیزه اصلی

برد – باخت

برد – برد

منافع اصلی

مخالفت با یکدیگر

همگرایی یا همسویی با یکدیگر

تمرکز روابط

کوتاه مدت

بلند مدت

(رضائیان،۱۳۸۲، ۹۸)

۲-۵-۳- مذاکره با حالت ساخت دهی:

در تمام فرایند مذاکره، هر یک از طرفین، الگوی ویژه ای از رابطه ی میان فردی به نمایش
می‌گذارد ( نظیر : رفتار خصمانه یا دوستانه و رفتار رقابتی یا مبتنی بر همکاری ) که تعامل آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ساخت دهی مبتنی بر گرایش فرآیندی است که طرفین مذاکره در جستجوی برقراری گرایش‌ها و روابط مطلوب می‌باشند. ( مگنت،۱۹۹۴ ،۶۱) ^[۴۳]

۲-۵-۴- مذاکره درون سازمانی :

گروه ها اغلب از طریق نمایندگان خود مذاکره می‌کنند. در این صورت، هر نماینده ناگزیر است نخست توافق اعضای گروه خود را به دست آورد و بعد آن، دو نماینده بتوانند با یکدیگر به توافق برسند در مذاکره درون سازمانی، هر نماینده یا مجموعه ی نمایندگان تلاش می‌کنند تا در گروه خود به اجماع نظر برسند، به عبارت دیگر، نماینده باید پیش از آنکه با گروه دیگر وارد مذاکره بشود نخست تعارض درون گروهی خود را حل کند. (هیل ریگل و ایتال،۱۹۹۸ ،۴۴۸)^[۴۴]

ثالثاًً: شرط مجهولی که موجب جهل عوضین نگردد قابلیت اجرایی ندارد، و در فرض تأیید عدم بطلان شرط مجهول چگونه می توان این امر را اجرا نمود. ‌بنابرین‏ شرط مجهول بر فرض عدم سرایت به عقد، خود قابلیت اجرایی ندارد و از مصادیق شروط نامقدور خواهد بود^[۶۵] و باید حکم بر بطلان آن داد. هر چند که مبنای بطلان مقدور نبودن اجرای آن باشد نه ذات شرط مجهول.

رابعاً: قانون‌گذار شرط مجهولی را که موجب جهل به عوضین گردد را جزء شروط مفسد می‌داند. حال چگونه می توان پذیرفت شرطی مقید به قید جهل عوضین بتواند مفسد باشد، اما مجرد از قید فاسد نباشد. به عبارت دیگر منشاء فساد عقدی که در آن جهل به عوضین وجود دارد فساد شرط مجهول است و آنچه که می‌تواند مفسد باشد به قدر اقتضاء خود فاسد است و آنچه که فاسد است نمی تواند صحیح باشد و آنچه که صحیح نباشد قطعاً باطل است زیرا ارتفاع نقیضین عقلاً محال می‌باشد.

خامساً: شرط مجهول مقتضی غرر است، غرر منهی است و دلیل آن حکم شرع است که مستبط از منابع استنباطی است از آنجای که قانون مدنی مبتنی بر فقه امامیه می‌باشد، حال سوال این است که برای صحت شرط مجهول چه دلیل شرعی وجود دارد حال آنکه بر بطلان معاملات غرری علاوه بر قرآن و سنت، بین علما ادعای اجماع شده است و شرط مجهول همان گونه که از معنایش متبادراست، مقتضی جهل است و این جهل نیز اقتضاء خطر را در پی خواهد داشت و شرط مجهول به دلیل غرری بودن با حدیث مشهور نبوی (ص) ” نهی النبی عن الغرر” که همان گونه که قبلا به آن اشاره شد فقها نسبت به آن ادعای اجماع نموده اند، مخالف است. پس چگونه است که ما نتوانیم آن را از مصادیق شروط نا مشروع و باطل بدانیم.‌بنابرین‏ با توجه به استدلالی های یاد شده همان گونه که برخی از حقوق ‌دانان گفته اند^[۶۶] شرط مجهول اگر قابل تعیین نباشد باطل است، ولی وقتی عقد را باطل می‌سازد که سبب مجهول شدن دو عوض نیز بشود.

سادساً : شروط خود یک عقدست و در بردارنده مفهوم عقد در ماده ۱۸۳ق.م.^[۶۷] می‌باشد. پس شرط جزء اعمال حقوقی می‌باشد و اعمال حقوقی یا عقد است یا ایقاء شرط ایقاع نمی تواند باشد، چون ایقاعات با یک اراده منعقد می‌شوند در حالی که شروط بر اساس توافقات اراده طرفین منعقد می‌گردند. حال اینکه وقتی شروط درچارچوب عقود و مفاهیم قانونی مجعول بر آن قراتر گرفت باید شرایط اساسی صحت معاملات در ماده ۱۹۰ق.م دارا باشد. پس نکته ای که نباید از نظر دور داشت این است که بر تجربه احکام شرط از عقود در قانون دلیلی وجود ندارد، و تردید امکان عقد از شرط است که به دلیل فقدان وجود دلیل قانونی بر این امر بر عدم این امکان حکم می شود. ‌بنابرین‏ تردید در صحت یا بطلان شرط مجهول نیست که ما بگوییم اصل بر صحت است و بر اساس این اصل حکم به نفی بطلان شرط مجهول کنیم.

مبحث سوم : بررسی عنوان غرر در حقوق انگلستان

گفتار اول :مفهوم لغوی و اصطلاحی غرر

بند اول :بررسی غرر بر اساس مفهوم ریسک

ریسک از منظر اهل لغت در معنای متداول و رایج آن به مفهوم خطر یا در معرض خطر قرار گرفتن و… مورد پذیرش قرار گرفته است، ولی علاوه بر معنای رایج آن دارای معنای مختلف لغوی و اصلاحی دیگری نیز می‌باشد. در فرهنگ لغت انگلیسی^[۶۸] برای معادل واژه ریسک چندین مفهوم ارائه شده است، از جمله این مفاهیم عبارتند از : خطر،^[۶۹] در معرض خطر^[۷۰]، قبول مسئولیت چیزی^[۷۱] و… می‌باشد.درفرهنگ و واژه نامه های حقوقی انگلیسی فارسی^[۷۲] کلمه ریسک را به معنای مخاطره انداختن، خطر، احتمال خسارت و مورد بیمه، ترجمه نموده اند. هم چنین در فرهنگ‌ها حقوقی انگلیسی- عربی^[۷۳] ریسک را خطر، غررو مخاطره ترجمه شده است.

‌بنابرین‏ به نظر می‌رسد مفهوم غرر در حقوق انگلستان معادل واژه ریسک و خطر است که در فرهنگ لغت به آن به صورت مفهوم کلی مورد اشاره قرار گرفته است. البته غرر در حقوق انگلستان اگر چه به مفهوم خطر می‌باشد، اما مبنای خطر پذیرفته شده در حقوق انگلستان مفهوم گسترده تری از فقه اسلامی می‌باشد، و معیار اصل آزادی قراردادی و معیار قابلیت تعیین بر این مفهوم، مبنای بسیط تری را پیشرو قرارداده است که ریسک در حقوق انگلستان همواره به مفهوم غرر نیست بلکه دارای مصادیق متعدد است و خطری مصداق غرر است که مورد معامله برای طرفین مجهول باشد و در نتیجه این مجهول بودن خطر و زیانی متوجه یک طرف یا طرفین قرارداد شود.^[۷۴] ‌بنابرین‏ در حقوق انگلستان عناوینی از جمله danger,preril,risk به عنوان مترادف کلمه غرر و خطر آمده است.^[۷۵] در حقوق انگلستان علاوه بر صحت انعقاد بیع بر اساس مبیع موجود، هنگامی هم که مبیع به عنوان مال آینده که بایع آن را خواهد ساخت و یا بعد از عقد برای او حاصل می شود، مورد معامله واقع می شود را صحیح و نافذ دانسته است و در حقوق انگلستان از آن به عنوان بیع کالای آینده یاد می شود.^[۷۶] کالای آینده کالایی است که به وجود نیامده است یا اینکه به وجود آمده اند اما هنگام عقد در ید بایع نیست اما صحت انعقاد این قرارداد فرع بر این است که مقتضی احتمال یعنی احتمال به وجود آمدن در آن وجود داشته باشد.

بند دوم: بررسی مفهوم غرر بر اساس ثمن تعیین نشده