کشور ایران از منابع قابل توجه طبیعی و انسانی برای مدرنیزه کردن عرضه انرژی و انتقال به یک سیستم پایدار انرژی برخوردار می‌باشد. همچنین، ایران از فرصت‌های بی‌شمار در رابطه با بهره گرفتن از منابع غنی انرژی های تجدیدپذیر نظیر شرایط مناسب برای به کارگیری سودآور انرژی باد، فرصت‌های بسیار خوب در زمینه توسعه نیروی برق‌آبی و زمینه‌ای ایده‌آل برای استفاده از انرژی خورشیدی برخوردار است. البته هر گونه تغییری در سیستم انرژی ، نیازمند بررسی شفاف و دقیق مشکلات و کمبودها می‌باشد. یارانه های کلان کنونی برای کنترل قیمت انرژی، از ایجاد و توسعه بازاری مساعد برای تکنولوژی‌های مرتبط با کارایی انرژی و منابع انرژی‌های تجدید پذیر جلوگیری می‌کند. با توجه به شرایط مذکور و بر اساس مطالعه موردی انرژی حرارتی خورشیدی، پیشنهاداتی در زمینه تنظیم قیمت سوخت‌های فسیلی و برق در سطح ملی با قیمت‌های بازار جهانی، کاهش یارانه‌های کنونی در یک فرایند بلند مدت، و تعریف اقدامات آتی و حمایت مالی از توسعه به کارگیری انرژی حرارتی خورشیدی تا زمان قطع کامل یارانه‌های سوخت فسیلی و برق ارائه گردیده است. البته همزمان با پیشنهاد کاهش یارانه‌های انرژی، اقدامات جبرانی برای جلوگیری از فشار اقتصادی ناشی از قیمت های بالای انرژی بر روی اقشار کم درآمد نیز توصیه می‌گردد.

۲-۲ قیمت تمام شده ^[۱]

۲-۲-۱ قیمت گذاری به روش هزینه تمام شده (قیمت حسابداری)

قیمت گذاری بر پایه هزینه تمام شده محصول، به دلیل آن که بر اساس اصول حسابداری صورت می‌گیرد به قیمت حسابداری معروف است . قیمت حسابداری بر پایه هزینه عوامل و نهاده های مورد استفاده در فرایند تولید ، به علاوه هزینه های فروش و اداری، هم چنین درصدی بابت سود محاسبه می شود. ‌بنابرین‏، در این روش، میزان تقاضای جامعه برای کالاها، نقشی در تعیین قیمت ها ندارد . همچنین در قیمت های حسابداری هزینه های فرصت عوامل تولید در محاسبات منظور نمیشود.(طاهری زاده ، نادر،۱۳۹۰)

۲-۲-۲بهای تمام شده

منظور از بهای تمام شده ی هر دارایی ، ارزش مبادله‌ای نقدی آن در تاریخ تحصیل است ، به عبارت دیگر قیمت تمام شده به مخارجی که دارای منافع آتی بوده و منابع آن حاصل نشده است گفته می شود.

۲-۲-۳ مفهوم هزینه سربار^[۲]

هزینه ها را می توان به دودسته شامل، هزینه های مستقیم و هزینه های غیرمستقیم طبقه بندی نمود. البته باید توجه داشت که این نحوه طبقه بندی، مانع از طبقه بندی هزینه ها به ثابت، متغیرونیمه متغیرنخواهد شد.

هزینه های غیرمستقیم عبارت از، هزینه هائی است که بطورمستقیم درساخت محصول به مصرف نمی رسند ونمی توان آن ها را به یک محصول ، یک مرحله از تولید و یا یک سفارش خاصی ارتباط داد ونیز بعضی از هزینه های مستقیم که سرشکن کردن آن ها به محصولی معین ، مرحله ای از تولید و یا سفارشی خاص مقرون به صرفه نباشد.البته باید توجه داشت، که اگر هزینه ای به صورت مستقیم به محصول سرشکن گردد،تمام آن هزینه سهم آن محصول خواهد بود. به عبارت دیگر، هیچ سهمی از آن هزینه به محصولات یا مراحل دیگر تعلق نمی گیرد. ولی اگرهزینه ای به طور غیرمستقیم )ازطریق تسهیم هزینه های سربار( سرشکن گردد، به صورت یکنواخت به تمام محصولات سرشکن خواهد شد.

به عنوان مثال، بعضی ازهزینه هائی که با محصولات ارتباط مستقیم ندارند، عبارتنداز:

هزینه بیمه های اجتماعی سهم کارفرما، هزینه بیمه ساختمان ‌و تاسیسات کارخانه ، هزینه بیمه بیکاری ، هزینه استهلاک ماشین آلات کارخانه ، هزینه استهلاک یا اجاره ساختمان کارخانه وهزینه برق مصرفی وبرق صنعتی کارخانه نیزدرگروه هزینه های سربارطبقه بندی می‌شوند. بعضی از هزینه های مستقیم هم، به علت ناچیز بودن مبلغ ومقرون به صرفه نبودن تسهیم ،در گروه هزینه های سربار طبقه بندی می‌شوند، که به عنوان مثال از چسب ، میخ ، نخ وپیچ ومهره می توان نام برد. بهای تمام شده محصول از سه عامل تشکیل می شود، که سربار ساخت یکی ازآن عوامل است، به همین جهت بایدمانند مواد اولیه و دستمزد مستقیم، شناسائی و کنترل شود. سرباراز هزینه های غیرمستقیم مختلف تشکیل می‌گردد، ‌بنابرین‏ ابتدا باید هزینه های سربارشناسائی شوند. این عمل به دوصورت انجام می پذیرد:

الف شناسائی قبل از انجام هزینه :دراکثرموسسات تولیدی قبل از شروع هردوره مالی، هزینه هارا پیش‌بینی یا برآورد می نمایند. این پیش‌بینی موجب می شود که قبل از اقدام به تولید، بهای تمام شده محصولاتی که درآینده ساخته می‌شوند، تاحدودی مشخص گردد.

ب شناسائی بعدازانجام هزینه: این عمل درطول دوره و یا درپایان دوره مالی پس از اینکه هزینه به مصرف رسیدانجام می شود، که به آن شناسائی هزینه های واقعی می‌گویند.

قیمت تمام شده و طبقه بندی هزینه ها^[۳]۱

قیمت تمام شده معمولاً از سه جزء مواد اولیه، دستمزد مستقیم و سربار تشکیل می شود. در این تحقیق هزینه سوخت به عنوان مواد اولیه در نظر گرفته شده است و با توجه به نوع استخدام پرسنل،هزینه دستمزد مستقیم وجود ندارد . سایر هزینه ها از جمله هزینه استهلاک تأسیسات، هزینه تعمیرات بلند مدت، هزینه های واحد پشتیبانی فنی، هزینه های بهره برداری و هزینه های متفرقه به عنوان هزینه سربار طبقه بندی گردید . ‌به این ترتیب هزینه تولید برق علاوه بر سوخت شامل هزینه های دیگری است که تماماً به عنوان سربار طبقه بندی شده اند. در مجموع هزینه تولید برق را می توان به صورت زیر طبقه بندی نمود:

هزینه مواد اولیه:

۱ هزینه سوخت

۲ هزینه سربار:

۲-۱هزینه استهلاک تأسیسات تولید

۲-۲ هزینه تعمیرات بلند مدت

۲-۳ هزینه های واحد پشتیبانی فنی

۲-۴هزینه های بهره برداری

۲-۵ هزینه های متفرقه تولید

۲-۳ مبانی قانونی محاسبه و مدیریت قیمت تمام شده در کشور

۱) قانون مدیریت خدمات کشوری

ماده ۱۶ قانون مدیریت خدمات کشوری: به منظور افزایش بهره‌وری و استقرار نظام کنترل نتیجه و محصول (ستانده) و کنترل مراحل انجام کار و یا هردو، جلوگیری از تمرکز تصمیم‌گیری و اعطاء اختیارات لازم به مدیران برای اداره واحدهای تحت سرپرستی خود ‌بر اساس آئین‌نامه‌ای که توسط سازمان تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد دستگاه های اجرائی موظفند اقدامات ذیل را به‌عمل آورند.

الف – تعیین قیمت تمام‌شده فعالیت‌ها و خدمات و محصولات واحدهای مجری از قبیل واحدهای آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی، خدماتی، تولیدی و اداری، متناسب با کیفیت و محل جغرافیایی ارائه فعالیت‌ها و خدمات، در چهارچوب متوسط قیمت تمام شده فعالیت‌ها و خدمات مذکور در بودجه مصوب سالانه ملی و استانی با تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا استان.

ب – تعیین شاخص‌های هدفمند و نتیجه‌گرا و استانداردهای کیفی خدمات و پیش‌بینی سازوکارهای نظارتی برای کنترل کمیت و کیفیت خدمات ارائه شده.

ج – انعقاد تفاهمنامه با مدیران واحدهای مجری ‌بر اساس حجم فعالیت‌ها و خدمات و قیمت تمام‌شده آن و تعیین تعهدات طرفین.

د – اعطاء اختیارات لازم برای پیشنهاد جابه‌جایی فصول و برنامه های اعتبارات مذکور به شورای برنامه‌ریزی استان در چهارچوب احکام قانون بودجه سالانه جابه‌جایی اعتبارات ملی ‌بر اساس احکام قانون بودجه سالانه خواهد بود.