این آیین نامه در ۲۲ ماده ودوتبصره تنظیم شده وشامل تعریفها، وظایف هیئت مدیره، سهامداران، افشای اطلاعات وپاسخگویی و حسابرسی است. این آیین نامه با توجه به ساختار مالکیت و وضعیت بازار سرمایه وبا نگرش به قانون تجارت حاضر تنظیم شده وبا سیستم درون سازمانی (رابطهای) حاکمیت شرکتی سازگار است. انتشار این آیین نامه یادآور تلاش ارزندهای است که بررسی وتجدید نظر در برخی از موارد آن، میتواند در توسعه بازار سرمایه نقش مؤثری ایفا کند. همچنین به نظر میرسد که در اصلاحیه قانون تجارت، توجه کافی وبایستهای به موضوع حاکمیت شرکتی نشده است. از طرف دیگرشواهد موجود نشان میدهد یکی ازاصلی ترین برنامه های دولت (برنامه های سوم وچهارم) خصوصی سازی است. بنابرین برای ایجاد بازاری منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار، ارتقا واصلاح حاکمیت شرکتی ضروری است (حساس یگانه، ۱۳۸۵).
۲-۳- مبانی ومفاهیم نظری در مورد مدیریت موجودیها
موجودی و کالا، بخشای داراییهای از واحدهای را تشکیلدهد. بنابرین، ارزشیابی انعکاس مواد و کالا اثر با اهمیتی تعیین ارائـه مالی عملکرد مالی تجاری. تصمیم گیری در مورد خرید انواع موجودیها،با صرفهترین مقدار سفارش و حد تجدید سفارش،برخی از انواع متداول تصمیمات مربوط به موجودیهاست. علاوه بر تصمیمات مذبور،مدیران ناگزیزند از طرح ریزی برای تدوین روشهای مؤثر انبارداری،جابجایی ومصرف این موجودیها میباشند.مدیریت موجودیها، یکی از فعالیتهای مهم است که در آن مهندسین تولید،مهندسین سیستم، مهندسین صنایع،مدیران مالی وحسابداران مدیریت درگیر هستند.وظیفه اصلی حسابداران در این فعالیت فراهم کردن اطلاعات در مورد اقلام بهای تمام شده و هزینه و همچنین به کار بردن مدل مناسب برای کمک به تصمیم گیری مدیران مسئول میباشد. (شباهنگ، ۱۳۹۰)
۲-۳-۱- تعریف موجودی کالا
موجودی به همه کالا وموادی اطلاق میشود که در فرایند تولید استفاده شده و یا مورد مصرف قرار میگیرند. اقلامی نظیر مواد اولیه قطعات،خریداری شده، کالاهای در جریان ساخت و محصولات نهایی جزو مهمترین موجودیهایی هستند که در فرایند تولید و توزیع استفاده میشوند تعاریف متعدد دیگری برای موجودیها صورت گرفته که ذیلا به چند نمونه از آن اشاره میگردد:
۱- موجودیها عبارتاند از اجناس،مصالح،مواد و قطعاتی که در امر تولید و فروش واداره صنعت مورد مصرف قرار میگیرد.
۲- کاملترین تعریفی که میتوان از موجودی ارائه کرد،تعریفی است که توسط انستیتو حسابداران رسمی ایالات متحده امریکا ارائه شده است و آن عبارتاند از اقلامی از داراییها مشهود و غیر مشهود و متعلق به یک مؤسسه که:
الف: برای فروش در جریان عادی فعالیتها تجاریان مؤسسه نگهداری میشوند
ب – به منظور ساخت و فروش محصول در فرایند تولید قرار داشته باشد.
ج- در تولید کالاها و خدمات قابل فروش و ارائه به مصرف کننده باشد.
از شروع انقلاب صنعتی که در کشورهای پیشرفته از اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی روی آورده بودند و متعاقب آن نیاز موجودیها در سازمانها و شرکتها تولیدی قوت گرفت و این امر مستلزم این شد که مدیریت در این زمانه نگاه ویژه ای به موجودیها داشته باشد و تلاشهای در بهکارگیری تکنیکهای انالیتیکی در مطالعه موجودیها در شروع قرن حاضر انجام گرفته است. مشکلات برنامه ریزی تولید و مشکلات،از یک طرف،رشد همزمان صنایع تولیدی و شاخههای مهندسی،به خصوص مهندسی صنایع از طرف دیگر موجب رشد تا حرکتهای اولیه در استفاده از روشهای ریاضی برای تجریه و تحلیل موجودیها شکل گیرد.
اولین کتابی که به صورت کامل به بحث موجودیها پرداخت اثر اف.ای ریموند بود. این کتاب به صورت ساده کوشیده است تا بیان کند که چگونه ” مدل ساده اندازه انباشته ” را در عمل میتوان گسترش داد. قبل از جنگ جهانی دوم سیستمهای موجودی به صورت قطعی و غیر احتمالی مورد مطالعه صاحبنظران قرار میگرفتند و در اثنای جنگ جهانی دوم مدل مفیدی گسترش یافت به عنوان ” مدل کریسمس ” نام گرفت و پس از مدت کوتاه یک تفسیر احتمالی از مدل انباشت به وسیله ویتین ارائه گردید که در سال ۱۹۵۳ منتشر شد. این اولین کتاب به زبان انگلیسی بود که به مدلهای موجودیهای احتمالی میپرداخت. و اندکی پس از جنگ جهانی دوم که علوم مدیریت و OR ظهور پیدا کرد، توجه بیشتر و دقیق تری بر روی طبعت احتمالی مسائل موجودیخا معطوف شد.مدلهای موجودی برای محاسبه مقدار سفارش از سال ۱۹۱۳ توسط هریس مطرح شد.
بر اساس استاندارد شماره ۸ سازمان حسابرسی ایران موجودی مواد و کالا به دارایی اطلاق میشود که:
الف: برای در روال عملیات تجاری میشود،
ب: به منظور ساخت یا ارائـه در فرایند تولید قرار دارد
ج: به منظور ساخت یا ارائـه، خریداری و نگهداریشود
د: ماهیت دارد و به غیرمستقیم جهت واحد تجاری میشود.
موجودی کالا اصطلاحی است که از آن به برای توصیف داراییهایی به کار میرود که به قصد فروش در جریان عادی تجاری نگهداری میشوند، یا به نیت فروش، هنوز در فرایند تولید قرار دارند و یا در تولید کالاهایی که در تولید کالاهایی که فروخته خواهند شد مورد استفاده قرار خواهند گرفت. همچنین موجودی کالا به دارییهای که ماهیت مصرفی دارند و به طور غیر مستقیم در جهت فعالیت واحد تجاری مصرف میشوند، اطلاق میگردد (نوروش،۱۳۸۵)
۲-۳-۲- اهمیت موجودی کالا
شناسائی و ارزیابی صحیح موجودی مواد و کالا برای واحد تجاری از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا نحوه سنجش و ارائه موجودیها مواد و کالا اثار با اهمیتی در شناسای سود و زیان و وضعیت مالی واحد تجاری دارد (همتی،۱۳۸۵) و موجودی کالا از نظر ریالی، یکی از مهمترین دارییهای موجود در ترازنامه شرکتهای تولیدی و بازرگانی است.به علاوه بهای تمام شده کالای فروش رفته یکی از مهمترین هزینه های اغلب شرکتهای محسوب میشود (نوروش،۱۳۸۵) و همچنین موجودیها دارایی دیگری است که نیازمند توجه دقیق مدیریت واحد تجاری – تولیدی میباشد. موجودیها دو ویژگی مهم دارد که این ویژگیها، بذل توجه خاص و همچنین طرح ریزی آن الزامی میکند. ویزگی اول، صرف مقدار معتنابهی از منابع واحد تجاری – تولیدی در موجودیهاست ویزگی دوم گردش موجودیهاست که بر خلاف دارییها ی غیر جاری،به طور مداوم مصرف و مجددا جایگزین میگردد. در واحدهای تجاری نیز اقلام مختلف موجودیها به فروش میرسد و سپس اقلام جدید خریداری و جایگزین آن میگردد.
۲-۳-۳- طبقه بندی موجودیها
طبقات موجودی که در ترازنامه گزارش میشوند وبهای تمام شده این طبقات موجودی کالا به فعالیتهای عملیاتی عادی شرکت بستگی دارد. شرکتهای بازرگانی، معمولا کالا را به منظور فروش مجدد به مشتریان، به شکل عمده و خرده فروشی خریداری میکنند