با گسترش تجارت و صنعت و ایجاد فاصله بین مالکان و مدیران بنگاه ها، وجود تضاد در منافع مدیران و مالکان بوضوح قابل درک است و این تضاد ناشی از متفاوت بودن اهداف آنان است. به طوری که هر یک ‌از طرفین سعی دارند منافع خود را حداکثر نمایند. (کاپوپولوس و لازارتو،^[۱] ۲۰۰۷)

ازآنجاییکه سنجش میزان کارایی و موفقت واحدهای انتفاعی تا حد زیادی بر مبنای رقم سود تعیین می شود، لذا مدیران سعی می‌کنند رشد سود را حفظ کنند. خبر عدم موفقیت شرکتی در رسیدن به سود مورد انتظار به سرعت باعث کاهش قیمت سهام می شود. شرکت هایی که به انتظارات سود خود دست می‌یابند از طرف سرمایه گذاران مورد استقبال قرار می گیرند. توجه بیش از حد به رقم سود خالص باعث شده استفاده کنندگان از این نکته غافل باشند که رقم نهایی سود، حاصل یک فرایند طولانی حسابداری است که در هر مرحله از آن امکان اعمال نظر توسط مدیران وجود دارد. از طرف دیگر استانداردهای حسابداری نیز در برخی موارد راه گریزی را در زمان بندی و اندازه گیری درآمدها و هزینه ها فراهم ‌کرده‌است. توجه بیش از حد سرمایه گذاران به سود خالص به مدیریت این انگیزه را داده است تا به منظور حفظ رشد پایدار سود، در به کارگیری استانداردهای حسابداری به صورت سلطه جویانه^[۲] ای عمل کند (چان و همکاران^[۳]، ۲۰۰۱) .گول و تاکور^[۴](۲۰۰۳) ‌به این نتیجه رسیدند که اکثریت سرمایه گذاران، در سررسیدهای آتی نیاز به نقدینگی دارندو مجبور هستند سهام خود را به فروش برسانند. آن ها دریافتند زمانی که تغییرپذیری جریانات نقدی و به تبع آن ناپایداری سودهای گزارش شده بالا است؛ زیان موردانتظار برای سهامدارانی که برای دسترسی به نقدینگی سهام خود را می فروشند، بیشتر خواهد بود. پژوهش حاضر، به طور مشخص بر اقلام تعهدی و توانایی پیش‌بینی این اقلام جهت برآورد سودهای آتی و فواید اطلاعاتی آن ها برای فعالان بازار سرمایه متمرکز شده است.

۱-۴ ) اهداف پژوهش

هدف کلی

مقایسه ضریب پایداری اقلام تعهدی با ضریب پایداری جریان نقدی

اهداف فرعی

1. تبیین و مقایسه ضریب پایداری اقلام تعهدی سود جاری با ضریب پایداری جریان نقدی

۲) تبیین و مقایسه ضریب پایداری اقلام تعهدی عملیاتی جاری با ضریب پایداری جریان نقدی

۳) تبیین و مقایسه ضریب پایداری اقلام تعهدی عملیاتی غیرجاری با ضریب پایداری جریان نقدی

۴) تبیین و مقایسه ضریب پایداری اقلام تعهدی مالی با ضریب پایداری جریان نقدی

۱-۵) فرضیات پژوهش

با توجه به بیان مسئله و سوال اساسی پژوهش، فرضیه های زیر تدوین شده است.

فرضیه اول

بین ضریب پایداری اقلام تعهدی سود حسابداری جاری وضریب پایداری جریان نقدی، تفاوت معنادار وجود دارد.

فرضیه دوم

بین ضریب پایداری اقلام تعهدی عملیاتی جاری و ضریب پایداری جریان نقدی، تفاوت معنادار وجود دارد.

فرضیه سوم

بین ضریب پایداری اقلام تعهدی عملیاتی غیرجاری و ضریب پایداری جریان نقدی، تفاوت معنادار وجود دارد.

فرضیه چهارم

بین ضریب پایداری اقلام تعهدی مالی و ضریب پایداری جریان نقدی، تفاوت معنادار وجود دارد.

۱-۶) قلمرو پژوهش

۱-۶-۱) قلمرو موضوعی پژوهش

موضوع پژوهش حاضر، ارزیابی مقایسه ای پایداری اقلام تعهدی با پایداری جریانات نقدی و بررسی واکنش سرمایه گذاران به آن در شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می‌باشد.

۱-۶-۲) قلمرو زمانی پژوهش

محدوده زمانی پژوهش شامل ۷ سال متوالی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱ می‌باشد.

۱-۶-۳) قلمرو مکانی پژوهش

قلمرو مکانی این پژوهش کلیه شرکتهایی پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می‌باشد.

۱-۷) تعریف واژگان پژوهش

بازده دارایی ها: بازده دارایی ها، منعکس کننده میزان کارایی شرکت در استفاده از منابع می‌باشد و از طریق نسبت سود خالص به کل دارایی ها به دست می‌آید(نوروش و کرمی، ۱۳۸۴).

بازده سهام : بازدهی واقعی هر سهم عادی با توجه به نوسان قیمت سهام، سود نقدی ، سود سهمی و افزایش سرمایه محاسبه می شود(بهرامفر، ۱۳۸۳). در تحقیق حاضر، جهت محاسبه بازدهی سهام شرکت‌های نمونه آماری از نرم افزار ره آورد نوین استفاده شده و از محاسبات دستی پرهیزشده است.

اقلام تعهدی^[۵]: سود خالص قابل تفکیک به دو جزء نقدی و تعهدی می‌باشد. جزء تعهدی سود در برگیرنده و منعکس کننده برآوردها و قضاوت‌های مدیریت است که به طور بالقوه می‌تواند متاثر از انگیزه های منفعت جویانه او نیز باشد. در پژوهش حاضر، اقلام تعهدی از جنبه‌های مختلف شامل اقلام تعهدی کل، اقلام تعهدی عملیاتی جاری، اقلام تعهدی عملیاتی غیرجاری و اقلام تعهدی موردنظر قرار گرفته است(بوبکری، ۲۰۱۲).

پایداری اقلام تعهدی: به معنای استمرار(تکرارپذیری) جزء تعهدی سود گزارش شده است. هر چه این اقلام بیش تر باشد، توانایی پیش‌بینی آن ها برای برآورد سودهای آتی بیشتر است و فرض می شود کیفیت بالاتری دارند. زیراکه اقلام تعهدی ناشی از برآوردهای مدیر در خصوص رویدادهای آتی است و تکرارپذیری آن ها در دوره های مختلف، پیش‌بینی روند آتی سود را آسان تر می‌کند. در پژوهش حاضر، پایداری اقلام تعهدی به ‌عنوان قابلیت اعتماد این اقلام مورد توجه قرار گرفته و از طریق شدت و نوع ارتباط آن با سودهای آتی، اندازه گیری می شود(بوبکری، ۲۰۱۲).

پایداری جریان های نقدی: پایداری جریان نقدی، به معنی تدوام هریک از اجزای جریان نقدی در طول دوره های مختلف می‌باشد. وجود یک الگوی رشد در جریان های نقدی متوالی، باعث می شود که توانایی پیش‌بینی کنندگی جریانات نقدی آتی، افزایش یافته و استفاده کنندگان از اطلاعات مالی، جریانات نقدی آتی را آسان تر برآورد نمایند(گول و تاکور،۲۰۰۳).

واکنش سرمایه گذاران: بر طبق مبانی نظری گزارشگری مالی، اطلاعات باید به گونه ای باشد که بر تصمیمات استفاده کنندگان تاثیرگذار باشد. این امر در قالب مفهوم مربوط بودن اطلاعات موردنظر قرار گرفته است. در خصوص بازار سرمایه، چنانچه اطلاعات منتشر شده شرکت‌ها در تصمیم گیری های آن ها تاثیرگذار باشد؛ منعکس کننده واکنش آنان به اطلاعات می‌باشد (اسماعیلی،۱۳۸۵) .

جریان وجوه نقد: جریان‌های‌ نقدی‌ ورودی‌ و خروجی‌ ناشی از فعالیت‌های‌ مختلف‌ شامل فعالیت‌های اصلی‌ و مستمر، تامین مالی و سرمایه گذاری واحد تجاری‌ است. جریانات نقدی یکی از معیارهای کارایی و عملکرد واحدهای انتفاعی بشمار می رود و از آنجایی که تحت تاثیر انگیزه ها و فرصت‌های منفعت جویانه مدیران قرار نمی گیرد؛ مورد توجه استفاده کنندگان از اطلاعات مالی می‌باشد(نوروش و کرمی، ۱۳۸۴).

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه پژوهش