سطح سوم: ریسک هایی هستند که بر نهادمالی تاثیر می‌گذارند ولی نهاد مالی با اعمال روش‌ها و ابزارهایی می‌تواند آن ها را تحت کنترل خود درآورد و مدیریت کند(رحیمی، محمدی، سایت مرجع دانش،۱۳۸۶).
نمودار۲-۱: تقسیم بندی سطوح ریسک (رحیمی، محمدی، سایت مرجع دانش،۱۳۸۶).
در میان ریسک هایی که بانک ها وموسسات مالی را تهدید می‌کند، ریسک اعتباری به دلیل محوریت، حجم عملیات و به ویژه حساسیت آن مهم ترین ریسک به شمار می رود.
بنابرین تنها ریسک های سطح سوم می‌باشند که نهادمالی توسط روش‌ها و ابزارهای مدیریت ریسک
می تواند بر آن ها فائق آید و کنترل نماید، بنابرین محوریت بحث ریسک های سطح سوم می‌باشد که در نمودار شماره (۲-۲) آمده اند(اصلی،۱۳۹۰،۳۴-۱).
نمودار۲-۲: ریسک های مؤسسات مالی(رحیمی، محمدی، سایت مرجع دانش،۱۳۸۶).
ریسک های مؤسسات مالی بر روی هم تاثیر می‌گذارند مؤسسه مالی باید کنش و واکنش‌های این ریسک ها برروی همدیگر را نیز در نظربگیرد زیرا ممکن است یک ریسک با ریسک دیگر همبستگی منفی داشته باشد. و این دو باعث پوشش همدیگر شود و یا برعکس دو ریسک در کنار هم بر کل پرتفوی مؤسسه مالی اثر مضاعف یا منفی بگذراند بنابرین نقش مدیریت یکپارچه ریسک های مؤسسات مالی آشکار
می شود(رحیمی، محمدی، سایت مرجع دانش،۱۳۸۶).
۲-۲-۱-۱۲-مفهوم ریسک تسهیلات(وام ها)
تسهیلات اعطایی، از زمره مهم ترین و با ارزش ترین دارایی های بانک محسوب می‌شوند و بخش عمده ای از درآمد بانک ها می‌تواند از طریق اعطای تسهیلات به وقوع بپیوندد اما گردش پول و سرمایه در جامعه نهاد مالی را در معرض انواع ریسک ها قرار میدهد تنوع این ریسکها و گاهی شدت آن ها به حدی است که اگر نهادمالی نتواند آن ها را به نحو صحیح کنترل و مدیریت کند رو به نابودی و حتی ورشکستگی خواهد رفت(اصلی،۱۳۹۰ ،۳۴-۱).
بنابرین با توجه به افزایش تقاضای تسهیلات و ریسک موجود در این گونه فعالیت‌ها اعتبارسنجی متقاضیان تسهیلات و ارائه الگویی مناسب برای نحوه پرداخت تسهیلات یکی از اساسی ترین اصول مدیریت ریسک اعتباری در بانک ها و مؤسسات مالی بشمار میرود به طوری که استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک اعتباری بالاخص اعتبارسنجی، به بانکها این امکان را میدهد تا با اطمینان خاطر بیشتری درخصوص اعطای تسهیلات تصمیم گیری کنند(اصلی، ۱۳۹۰، ۳۴-۱).
به هر حال این بانک ها را مجبور به ریسک اعتبار مالی می کند کمیته ی باسل در نظارت بانکداری (۲۰۰۱) ریسک اعتبارمالی به عنوان امکان از دست دادن وام مهمی را به طور جزیی یا کلی به دلیل رخدادهای اعتباری(احتمال ضرر و زیان فرضی) تعریف کرده‌است. ریسک اعتبارمالی یک تعیین کننده ی درونی از عملکرد بانکی است. هرچه بانک در معرض ریسک اعتبارمالی باشد،بانک بحران مالی بیشتری را می‌تواند تحمل کند و برعکس(فانسوو همکاران،۲۰۱۲،۳۸-۳۱).
در بین ریسک های دیگری که بانک ها با آن روبرو هستندریسک اعتبارمالی نقش مهمی روی سوددهی بانک ها دارد چون مقدار زیادی از درآمد بانک ها از سود وام ها به دست می‌آید.
به هر حال ریسک میزان سود مستقیماً به ریسک اعتبارمالی مربوط است که نشان میدهد افزایش میزان سود شانس های پیش فرض وام رابالا می‌برد.احتمال ریسک اعتبارمالی و ریسک میزان سود فی نفسه به یکدیگر مربوط هستند و جدای از هم نیستند. (دریمن،سورن سن واسترینگا۲۰۰۸).
افزایش مقدار وام های غیراجرایی در اوراق بهادار اعتبارمالی برای بانک ها برای دستیابی به اهدافشان مضر هستندوام غیراجرایی درصدی از مقادیر وام است که به مدت ۳ ماه یا بیشتر سرویس دهی نمیشوند
(احمد و عریف۲۰۰۷).
به دلیل افزایش مقدار وام های غیراجرایی دومین توافق باسل روی روش های مدیریت ریسک اعتبارمالی تأکید کرده‌است.پذیرش این توافق به این معنی است که یک روش دقیق برای کنترل ریسک اعتبارمالی به کار رفته است.
و نهایتاًً عملکرد بانکی را بالا میبرداز طریق مدیریت مؤثر در معرض ریسک اعتبار مالی قرارگرفتن بانکها نه تنها امکان پذیری و قابلیت سوددهی تجارت هایشان را حمایت و پشتیبانی می‌کنند،بلکه در ثبات منظم و تخصیص مؤثر سرمایه در اقتصاد سهیم هستند(پی سیلاکی،تی سولاس و مارگاریت ۲۰۱۰).
صنعت بانکداری نیجریه با کیفیت نامطلوب دارایی های اعتبار مالی به عنوان یک نتیجه ای از افت زیاد در شاخص های بازار سرمایه، قیمت های جهانی نفت وکاهش ناگهانی پول نیجریه در برابر ارزهای جهانی، تحت فشار قرارگرفته است.(گزارش بانکداری بی جی ال ،۲۰۱۰).
کیفیت ضعیف دارایی های وام بانک ها مانع می شود که بانک ها اعتبار مالی بیشتری را در اقتصاد داخلی گسترش دهند،در نتیجه به طور معکوس عملکرد اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد(فانسوو همکاران،۲۰۱۲،۳۸-۳۱).
این دولت فدرال، نیجریه را به وسیله ی قانون مجلس ملی برای تأسیس تعاونی مدیریت دارایی نیجریه در جولای ۲۰۱۰ به فعالیت واداشته است تا یک راه حل دائمی برای مسائل موجودوام های غیراجرایی بیابد که بانک های نیجریه را مختل کرده‌اند(فانسوو همکاران،۲۰۱۲،۳۸-۳۱).
طبق تحقیق احمد و عریف(۲۰۰۷)، بیشتر بانکها در اقتصادهایی مثل تایلند، اندونزی، مالزی، ژاپن و مکزیک وام های غیراجرایی بالا و افزایش چشمگیر ریسک اعتبار مالی در طی بحران های مالی و بانکداری را متحمل شده اند که منجر به بسته شدن چندین بانک در اندونزی وتایلند شده اند
(فانسوو همکاران،۲۰۱۲،۳۸-۳۱).
بنابرین، زمانی که به تعاریف مراجعه می کنیم متوجه می‌شویم که هر یک از محققان به فراخور حال تعریف خاص مورد نظر خود را با اقامه دلایل و مباحث گسترده مطرح کرده‌اند. با این وجود، می توان ادعا کرد که همه این تعاریف برای بیان موقعیت هایی ارائه شدهاند که سه عامل مشترک را می توان در آن ها مشاهده کرد. بنابرین ما در موقعیت هایی با ریسک مواجه می‌شویم که:
-
- اولاً: عمل یا اقداممان بیش ازیک نتیجه به بار می‌آورد.
-
- ثانیاًً: تا زمان حصول و ملموس شدن نتایج نمی دانیم کدامیک حاصل خواهدشد.
- ثالثاً:حداقل یکی از نتایج ممکن الوقوع می‌تواند پیامدهای نامطلوبی رابه همراه داشته باشد.
۲-۲-۱-۱۳-مهمترین ریسک های بانکی
مهمترین ریسک هایی که مؤسسه مالی مانند بانک با آن ها مواجه است به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
۱- ریسک اعتباری: ریسک مربوط به زیان های ناشی از عدم بازپرداخت یا بازپرداخت با تأخیر اصل یا فرع وام از طرف مشتری.
۲- ریسک بازار: ریسک مربوط به زیان های محتمل بر دارایی های بانک بر اساس تغییرات و نوسانات عوامل بازار (مانند نرخ ارز، نرخ بهره، قیمت سهام و …).
۳-ریسک عملیاتی: ریسک مربوط به زیان های مستقیم یا غیرمستقیم که منشاء آن ها فرایندهای ناکافی یا ناصحیح داخل سازمان، افراد، سیستم و یا وقایع خارج از سازمان می‌باشند.
