۵) مهاجرت فردی و خانوادگی^[۳۷]، مهاجرت خانوادگی هنگامی اتفاق می ­افتد که خانواده ­ها به عنوان واحدهای کامل، در مراحل متوالی یا حرکت یکی از اعضا قبل از بقیه، جابه‌جا می­شوند.

مهاجران خانوادگی شامل خویشاندان نزدیک نظیر همسران، فرزندان والدین پیر و هم شامل خویشاندان دورتر می­ شود ( لوکاس و دیگران، همان: ۱۶۶).

۲-۵ گردشگری

پدیده گردشگری ریشه در حرکت و جابه جایی دارد و تحرک بخش لاینفک زندگی انسان‌ها است. از این رو می توان گفت که تاریخ صنعت گردشگری شاید به قدمت فعالیت‌های نوع بشر است و فقط اشکال و اهداف آن متفاوت بوده است. گردشگری پدیده‌ای است کهن که از دیر زمان در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی کنونی خود رسیده است ( رضوانی، ۱۳۸۶: ۲۷). از عهد باستان انسان ها برای یافتن غذا، دوری از خطرهای طبیعی و رسیدن به مناطقی با آب و هوای مساعد دست به سفر می زدند. در قرن‌های چهارم و پنجم میلادی با سقوط امپراطوری روم، امنیت سفرهای تفریحی و گردشگری در اروپا دچار بحران شد و از فروپاشی این امپراطوری (یعنی آغاز قرن وسطی) تا دورۀ رنسانس (تا قرن ۱۴ م) سفر در اروپا با خطرات بسیار همراه بود. مهم‌ترین حادثه قرون وسطی در اروپا را می‌توان جنگ‌های صلیبی دانست. در پایان قرون وسطی، بسیاری از زائران به زیارتگاه‌هایی مانندCanterbury در انگلستان و سنت جیمز در Composteia سفر می‌کردند. عده‌ای اندک شمار نیز به سفرهای طولانی، پرهزینه و اغلب خطرناکی چون سرزمین مقدس می‌رفتند (الوانی، ۱۳۸۵: ۲۷). در زمان قرون وسطی مبلغان مذهبی برای دعوت مردم به مسیحیت به مکان های مختلف مسافرت می‌کردند. دوره ی رنسانس بیشتر سفرها با هدف کسب دانش و تجربه آموزی انجام می شد. با به وجود آمدن انقلاب صنعتی و به وجود آمدن زمان هایی برای اوقات فراغت، سفرهای دسته جمعی که با هدف تفریح بود، صورت گرفت. اکنون جهانگردی به شیوه ی نوین خود شکل گرفته است و این موضوع به شکل علمی مورد بررسی قرار می‌گیرد. پیشرفت های سریع چند دهه ی اخیر، گردشگری را نیز تحت تاثیر قرار داده است و برنامه های سفر با شیوه ی علمی انجام می شود. مطالعات در حوزه ی گردشگری تعاریف مفاهیم را نیز دربرداشته است.

گردشگری یک صنعت میان رشته ای است و دارای خصوصیاتی خاص می‌باشد. این میان رشته ای بودن سبب تعاریف مختلفی از گردشگری می شود که هر یک از اندیشمندان در حوزه ی تخصصی خود، گردشگری را تعریف می نمایند. لذا با توجه به هدف این پژوهش مسافرت بدین گونه تعریف می شود: ” عمل جابه جایی به خارج از جامعه ‌به‌برای تجارت یا تفریح و نه برای انجام کار روزمره یا تحصیل” ( گی، ماکنز و چوی، ۱۹۸۹: ۱۲). در مارس ۱۹۹۳، کمیسیون آمار ملل متحد، تعریف ارائه شده از جهانگردی توسط سازمان جهانی جهانگردی را پذیرفت. بر اساس این تعریف گردشگری عبارت است از ” مجموعه ی فعالیت های افرادی که به مکان هایی خارج از محل زندگی و کار خود به قصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت می‌کنند و بیش از یک سال متوالی در آن مکان ها نمی مانند” (داس ویل، ۱۳۸۷: ۱۹). البته این تعاریف هر یک به جند نکته ی اساسی توجه می‌کنند که عبارتند از: عمل جابه جایی به دور از محل زندگی، قصد از مسافرت که به دلیلی غیر از به دست آوردن پول بایستی صورت بگیرد و مدت زمان سفر که بایستی کمتر از یکسال باشد. از بعد اجتماعی نیز تعریف گردشگری فصل بین زندگی عادی ساکنان بومی و زندگی غیرعادی گردشگران را در برمی‌گیرد ( بارنارد، ۱۹۹۶: ۵۵۶). این دو تعریف خود نشان تمایز مابین تعاریف مختلف از گردشگری است که هر یک برگرفته از آیتم های مورد نظر در مطالعات گردشگری می‌باشند.

با در نظر گرفتن اهداف و مقاصد گردشگری، طبقه بندی انواع گردشگری شکل گرفته است و هر یک دارای تعاریف مختص خود هستند. این تعاریف نشان دهنده ی انگیزه های سفر، خواسته های مسافرت، تسهیلات و خدمات مورد نیاز، تسهیلات زیربنایی و هر آنچه که نیاز آن نوع گردشگری است را مشخص می کند. همان گونه که در فصل قبل در بخش ضرورت پژوهش بیان شد غریب به اتفاق گردشگری امروز به موضوع فرهنگ و البته تنوع فرهنگی باز می‌گردد. درست است که گردشگری فرهنگی خود شاخه ای جدا از سایر مسافرت ها است، ولی شایان ذکر است که به دلیل پیچیدگی ها، به خصوص میان رشته ای بودن این صنعت و ویژگی های آن مانند ناملموس بودن، چتری بودن، غیر تملک بودن و ناهمگن بودن، نمی توان به صورت صد در صد شاخه های گردشگری را از هم متمایز نمود. این امر چون تیری دو لبه است که هم توان نابودی این صنعت را دارد و هم برتری. لذا مطالعات در زمینه ی ادبیات گردشگری به همین منظور صورت می‌گیرد. در این بخش با معرفی شاخه های گردشگری که بدنه ی اصلی شان با تنوع فرهنگی شکل گرفته است، سعی داریم تا این پژوهش در راستای دقیق تری قرار بگیرد.

۲-۵-۱ گردشگری فرهنگی

امروزه، جاذبه های فرهنگی از عوامل مهم در جذب گردشگر فرهنگی است.گردشگری فرهنگی، مجموعه ای از مکان ها، سنت ها، هنرها، جشن ها و تجاربی است که یک کشور و مردم آن را به تصویر می کشد و تنوع و شخصیت آن کشور را منعکس می‌کند و هدف اصلی گردشگران دیدن جلوه های فرهنگی یک مقصد از قبیل مراسم، رفتارها، هنر و موسیقی آن است، در مناطق در حال توسعه، اماکن مذهبی یا کارگاه های صنایع دستی از جمله جاذبه های فرهنگی برای گردشگران است (عمران پور، ۱۳۸۸: ۴). به عبارتی دیگر گردشگری فرهنگی هم نوعی از گردشگری است که برای شناخت تمدن ، فرهنگ، آداب و رسوم و سنت های یک گروه، جامعه ، منطقه یا یک کشور از طریق بازدید بناهای باستانی و معماری دوره های مختلف تاریخی ، موزه ها و شرکت در جشنواره های هنری انجام می شود. گردشگری فرهنگی خواهان آشنایی با فرهنگ مناطق مختلف و کاوش در چشم اندازهای فرهنگی جوامع انسانی و درک آن هاست (ساعی و همکاران، ۱۳۸۹: ۷۷).

طبق تقسیم بندی که از لحاظ موضوعی انجام گرفته گردشگری فرهنگی به انواع زیر تقسیم می شود:

انواع گردشگری فرهنگی و هنری ( گردشگری میراث):

1. 1. آثار باستانی

1. 1. آثار تاریخی

1. 1. آثار فرهنگی ( موزه ها، گالری ها، کنسرت ها، جشنواره های فیلم سینمایی، فستیوال ها، سالن های مد و …)

1. 1. آثار سنتی ( مردم شناسی، لباس شناسی، غذای محلی، پایکوبی، مراسم ملی و محلی)

1. 1. گردشگری غذایی