گفتاردوم:اقسام قراردادهای حمل و نقل
حمل و نقل هوایی ، ریلی و دریایی از انواع ساده حمل هستند چنانچه حمل و نقل توسط ترکیبی از انواع مذکور صورت گیرد ، حمل و نقل چند کیفیتی یا مرکب نامیده می شود ، حمل و نقل مرکب گاه توسط چند شخص واحد صورت می‌گیرد که تجهیزات مختلف حمل و نقل را در اختیار دارد و گاه توسط چند شخص یا مؤسسه که با یکدیگر تلفیق شده اند ، در مواردی نیز واسطه‌ها مانند فورواردها عامل حمل و نقل مرکبند ، در عرف تجاری اصطلاح حمل سراسری معرف یک شیوه مستقل حمل و نقل نیست بلکه ناظر بر مواردی است که حمل و نقل ، اعم از
آنکه ساده یا مرکب باشد توسط بش از یک شرکت یا مؤسسه حمل و نقل صورت می‌گیرد[۲]. از طرفی هم گفته می‌شود امروزه جابجایی کالاها به ۵ روش عمده شامل حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، آبی یا دریایی، هوایی و خط لوله انجام می‌شود[۳]. در این راستا هر یک دارای مزایا و محدودیت‌های خاص خود می‌باشند و چنانچه بتوانند در قالب یک روش ترکیبی و یا به صورت چند وجهی در قالب یک سازمان یکپارچه به کار گرفته شود و به صورت مبدأ و مقصد مدیریت شود می‌تواند مزایای متعددی نصیب سازمان متبوع نماید[۴].
بند اول – قراردادهای حمل و نقل زمینی
حمل و نقل با جابجایی انسان و کالاها از نقطه‌ای به نقطه دیگر آغاز و از جمله خصایص ذاتی و کهن و ماندگار انسان‌ها است، به همین جهت آشنایی انسان با پدیده حمل و نقل به زمان‌های باستانی بر می‌گردد و باستانی‌ترین طریقه تجارت عبارت از مبادله کالا با کالایی دیگر بوده که ضرورتاً نیازمند حمل و نقل و جابجایی اجناس می‌باشد مسائل نظامی نیز در نوع خود ضرورت‌های دیگری بوده‌اند که در شرایط زمانی و امانی ویژه‌ای حمل و نقل را توسعه داده‌اند و هیچ دولت و سازمان سیاسی بدون حمل و نقل و ارتباطات نمی‌تواند موجودیت خود را تثبیت کند زیرا اداره تشکیلات داخلی و نشر اصول و قوانین مملکتی و جابجایی نیروی نظامی و امنیتی در همه حال نیازمند برخورداری از یک سیستم اطمینان بخش حمل و نقل و ارتباطات می‌باشد[۵]. عظمت امپراطوری روم، بیش از هر چیز به قدرت شبکه راه‌های احداثی رومیان تکیه داشت و در سرتاسر این راه‌ها به دنبال لژیونهای رم معمولاً مأمورین اداری و پست و تجارت روانه می‌شدند، ابتدایی‌ترین شیوه حمل و نقل زمینی باربریر به وسیله انسان بوده است، انسان در حرکت آهسته و کند خود کالاهای مورد نیاز خود را از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر انتقال می‌داده است و آثار این نوع حمل و نقل هم اکنون به ندرت در بعضی از کشورهای فقیر و کم توسعه جهان دیده می‌شود و هنوز هم بخش مهمی از باربری کشورهای فقیر در حال توسعه توسط انسان انجام می‌گیرد[۶].
تمایل روزافزون جهانی نسبت به حمل و نقل جاده‌ای را می‌توان در ۳ عامل عمده جست و جو نمود، اول آن که در سال‌های اخیر با ساخت شبکه های راه راه‌های مدرن و بهتر شدن عملکرد وسایل نقلیه، حمل و نقل جاده‌ای به صورت انقلابی وسیع کارایی روزافزون‌تری یافته است. دوم آنکه با توسعه اقتصادی ملتها اهمیت هزینه حمل و نقل کاهش یافته و توجه بیشتر معطوف به سرویس بهتر می‌باشد که این خود تأثیر قابل توجهی روی هزینه کل و توزیع دارد. سوم این که وقتی هزینه کل تولید مطرح می‌شود اقتصادی بودن حمل و نقل ریلی اغلب بخاطر تأخیر در تحویل و سایر کمبودهای موجود در سرویس مورد تردید قرار گرفته و اهمیت عامل زمان در خصوص کالاهای فسادپذیر، رونق و اهمیت حمل و نقل جاده‌ای را روزافزون می‌کند[۷].
بند دوم – قرارداد حمل و نقل دریایی
در خصوص قراردادهای حمل و نقل دریایی باید گفت که در ابتدا فردی به نام دنی پایان سعی کرد از ماشین خود برای حرکت کشتی استفاده کند. کشتی مورد نظر را هم ساخت لیکن ملوانان از این کار به تشویش افتادند و آن را منهدم ساختند. در سال ۱۷۷۵ مارکی کلثرو فرو اداپانس دست به این اختراع زد و به طور کل باید گفت که قرارداد حمل دریایی به قرارداد منعقده بین صادر کننده کالا و مالک کشتی گفته می‌شود و انواع آن عبارتند از:
-
- قرارداد اجاره کشتی
-
- بارنامه
- قراردادهای خاص[۸]
و در بین انواع حمل و نقل، قدیمی‌ترین نوع آن حمل بار و کالا و مال‌التجاره با کشتی یا قایق و وسایل مشابه و شناور می‌باشد.
این نوع حمل و نقل ابتدا با وسایل سنتی و شناور انجام می‌شد و کم کم از نیروی باد در جهت کمک و به حرکت در آوردن کشتی‌ها استفاده می‌شد و از اوایل قرن نهم و دهم از به کار انداختن سکان در کشتی‌ها استفاده شد و در حقیقت نوعی تحول در حمل و نقل دریایی به وجود آمد که به دو نوع محدود گردید حمل و نقل دریایی به وسیله بازرگانان و تجار حمل و نقل رودخانه‌ای که به وسیله مالکین و دارندگان کشتی انجام می‌شد[۹] که بحث بیشتر د این باب از حوصله رساله ما خارج است.
بند سوم: قراردادهای حمل و نقل هوایی
سیستم حمل و نقل هوایی با بهره گرفتن از مزایایی چون سرعت ایمنی و حفاظت کامل کالاها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و با توجه به مزایای نسبی آن غیر قابل جایگزینی است.
و انسان به طور کلی تمایل دارد تا در هر کاری از بهترین وسایل استفاده نماید. در زمینه حمل و نقل نیز معمولاً اشخاص ترجیح می‌دهند تا از امن‌ترین و سریع‌ترین وسایل حمل و نقل بهره ببرند. یکی از این موارد حمل و نقل هوایی و استفاده از هواپیما است، سالانه میلیاردها نفر از این وسیله برای حمل و نقل استفاده می‌کنند و در کشور ما ایران نیز با وجود فراوانی مشکلات، استفاده شایان توجهی از این وسیله می‌شود[۱۰] و بحث تاریخچه حمل و نقل هوایی و رسیدن این مقوله به کشور ما می‌تواند برای بحث و بررسی بیشتر قابل تأمل باشد لذا قبل از هر بحثی به این مقوله می‌پردازیم.
تاریخچه حمل و نقل هوایی
