انسان عصر حاضر بخش عمده ای از زندگی خویش را به عنوان یادگیرنده در مراکزآموزشی و تحصیلی سپری می‌کند و این موجب صرف مبالغ عظیمی در زمینه‌های آموزش و پرورش می شود.بدیهی است که شناسایی عوامل مؤثردریادگیری و راه های بهبود آن همواره از دغدغه های متخصصین تعلیم و تربیت بوده است.علاوه بر این متخصصین در جستجوی راه هایی هستندکه به کمک آن نه تنها دانش آموزان مطالب ارائه شده رادرآموزشگاه بفهمند،بلکه در امور تحصیلی خودانگیخته، فعال و علاقمند باشند و پیشرفت تحصیلی قابل توجهی کسب نمایند(قاسمی،۱۳۸۰).

برای برآورده ساختن نیاز های آموزشی یک جامعه پویا ‌و در حال تحول،بایددر برنامه ریزی ها به طور مداوم تلاش هایی برای تحقق و تدوین یک سیستم آموزشی مؤثر در نظام آموزش و پرورش منظور شود.برای گسترش تاثیر تکلیف شب^[۱] و تدوین مطالب ومواد سودمند برای آموزش باید در زمینه هایی که بحران به حساب می‌آیند،به تحقیق و مطالعه پرداخته شود(سیف،۱۳۸۶).

امروزه درآموزش و پرورش کشورما و بسیاری ازکشورهای دیگر موضوع تکلیف شب یکی از موضوعات بحث برانگیز تعلیم و تربیت به شمار می‌آید.

تکلیف تمرینی ابزاری است که فرصت ها و فعالیت های خارج از مدرسه را برای رسیدن به اهداف برنامه درسی به طور مؤثر و آگاهانه به خدمت می‌گیرد.

انجام تکالیف به روش حل تمرین،موجب تثبیت و تعمیق آن ها می شود،حس استقلال تقویت شده و موجب علاقمندی به علم مطالعه در فراگیر می شود.فراگیرهنگام انجام تمرین ‌به این باور می‌رسد که یادگیری درخارج از کلاس و مدرسه نیزامکان پذیرخواهد بود. همچنین دانش آموزان ضعیف بااستفاده از این فرصت می‌توانند خودرابا سایرین هم سطح کنند(قورچیان ،۱۳۷۱).

مسئله تکلیف شب همواره برای دانش آموزان،معلمان و اولیای مدرسه مطرح بوده و به عنوان یک حلقه ارتباطی بین خانه و مدرسه نقش خاصی ایفامی کند و می‌تواند به عنوان وسیله ای جهت ارتباط بین والدین،دانش آموزان و معلم به کار گرفته شود.

خانواده،مدرسه و جامعه سه رکن اصلی و مهم در آموزش و یادگیری افراد به ویژه دانش آموزان را شامل می‌شوند. امروزه به مقوله خانواده و جامعه در یادگیری توجه می شود. در این راستا تکالیف دانش آموزان ضمن دارا بودن سایر نقش ها،نقش ارتباطی بین مدرسه،جامعه و خانواده را نیز ایفا و مطالب آموخته شده درمدرسه را به کار بست های عملی در بیرون از مدرسه تبدیل می‌کند(قزوینی،۱۳۷۰).

در چند دهه اخیر در دنیا هیچ موضوعی به اندازه تکلیف شب مورد توجه محققان قرار نگرفته و هدف نهایی آن ها بهبودوضعیت ارائه تکلیف در فرایند تعلیم و تربیت است. چرا کودکان هم چنان از انجام دادن تکالیف گریزان اند؟چه راهبرد هایی برای بهبود و شرایط انجام دادن تکالیف درسی مؤثر واقع می شود ؟ چه ویژگی هایی بایددردانش آموزان باشد تا آن ها بدون هیچ مشکلی تکلیف را انجام بدهند و تمرین کنند(بازرگان،۱۳۷۹).

تحقیق حاضر سعی دارد برپایه مبنای نظری و عملی،ارائه تکلیف به روش حل تمرین که یکی از روش های رایج در آموزش و پرورش کشورمان است ،رابیازماید،وتاثیرآن رابر عملکرد تحصیلی دانش آموزان بسنجد ، و در حد امکان نقش ارائه تکلیف به روش حل تمرین را در بهبود امر آموزش روشن تر سازد .

۱-۲ بیان مسئله

مشکلی که دربیشترمدارس کشور ما وجوددارد،این است که دانش آموزان به مطالعه اطلاعات محتوای کتاب ها اکتفا می‌کنند،این در حالی که دانش آموزان باید فرصتی برای رشد خلاقیت و دست یابی به همان امکاناتی که هستی به او عطا ‌کرده‌است را داشته باشد.بدون شک تکلیف شب فرصتی برای تمرین و ایجاد یاد گیری است و به منزلهً پنجره ای است که از طریق آن والدین زندگی روزمره تحصیلی و علمی فرزندان شان را در مدارس تماشا بکنند(گروه آموزشی مدیران،۱۳۸۶).

انجام تکلیف به روش حل تمرین باعث می شود مطالبی که ازقبل یاد گرفته شده ، تقویت شده و در زندگی واقعی فرد در بیرون از مدرسه تأثیرات فراوان داشته باشد،تکالیفی که به دانش آموزان ارائه می شود باید متنوع،معنادار و هدف دار باشد و به گونه ای ارائه شود تا ذهن دانش آموزان رادرابعادگوناگون به فعالیت وادارکند و همین باعث می شودکه دانش آموز احساس نکند که کاری عبث و بیهوده انجام می‌دهد (شعبانی،۱۳۸۰).

تکالیف شب که با کیفیت خوب به دانش اموزان ارائه می شود،باعث افزایش انگیزه تحصیلی دانش آموزان شده و آن ها می‌توانند در تکالیف بعدی که به آن ها ارائه می شود،موفق بشوند و ویژگی های ورودی عاطفی ورفتار های ورودی شناختی را برای تکلیف بعدی تغییردهد،که در این صورت دانش آموزان احساس اطمینان به توانایی خود به منظورازعهده برآمدن مقتضیات تحصیلی و فعالیت های آموزشی دست پیدامی کنند(سیف،۱۳۸۶).

یکی از عواملی که باعث رضایت خاطر دانش آموزان در انجام تکلیف تمرینی مِی شود،انجام فعالیت یادگیری آن ها و استفاده مناسب از زمان برای انجام تکلیف آموزشی و کسب موفقیت است.وقتی که دانش آموز نقش انجام تکلیف شب را بر عهده می‌گیرد و آن را با موفقیت انجام می‌دهد،رضایت و امنیت لازم رابه دست می آورد و می‌تواند فعالیت های آموزشی را سازماندهی کند( ملکی،۱۳۸۴).

انجام تکلیف به روش حل تمرین فرصتی برای انجام دادن مهارت‌های کسب شده و به کار گیری آموخته های جدید توسط دانش آموزان می‌باشد،این روش در تثبیت یادگیری،رفع نقاط ضعف درسی دانش آموزان،افزایش سرعت عمل در یادآوری مطالب ، تقویت حضور ذهن و ایجاد شرایط مناسب بین پیش دانسته ها و آموخته های جدید مؤثر است (نجاریان،۱۳۷۰).

مدرسه بایدکودکان را یاری رساند تا هم به رشداجتماعی برسند و در آینده بتوانند زندگی سعادتمندانه ای داشته باشند و هم شایستگی هایی به دست آورند که آن هارابه زندگی رضایتبخشی هدایت کند و به استقلال و رشد شخصیت برساند،تا بتوانند فعالانه در ساختن زندگی خاص خویش نقش خودرا ایفا نماید(نظری نژاد،۱۳۸۵).

آن نوع تکلیفی کارآمد است که ‌بر اساس علاقه،توانمندی و شرایط فردی و هوشی دانش آموز باشد ، .همچنین بایدابعادگفتاری،احساسی،ادراکی،انگیزشی،تحصیلی،تجسمی وحسی – حرکتی را مورد تأکید قرار دهد.

برای علاقمند کردن دانش آموزان به درس و ایجاد آمادگی ذهنی و به ویژه به منظور تعمیق یادگیری،بهتراست درخارج ازساعات مدرسه،فعالیت هایی برای دانش آموزان درنظرگرفته شود(سعادت آبادی،۱۳۸۳).

پس ازاجرای ارائه تکلیف به روش حل تمرین به دانش آموزانی که از این روش استفاده کرده‌اند،انتظار می رود بتوانند درانجام فعالیت یادگیری بعداز مدرسه به طور مستقل عمل کنند،تنهابه مطالعه محتوای کتاب اکتفانکنند،یادسپاری، یادآوری برای آنان تسهیل بشود واز تداخل اطلاعات پیش گستر و پس گستر جلوگیری کنند،حتی دانش آموز می‌تواند در آینده به عنوان یک منبع اطلاعاتی برای دیگر دانش آموزان باشد .

ازآنجاکه عملکرد تحصیلی موفقیت آمیزانسان را در مسیرکارآمدی قرار می‌دهد و با توجه ‌به این ، هدف هر نظام آموزشی افزایش سطح توانایی دانش آموزان است ،که شاخص تحقق یا عدم تحقق آن عملکرد تحصیلی یادگیرندگان است.این تحقیق به دنبال این مهم بوده است که مقوله ارائه تکلیف به روش حل تمرین را برعملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی بسنجد و در واقع مشخص سازد آیا روش حل تمرین بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تأثیر دارد یا خیر ؟