۲٫ کنترل هیجانات : این مهارت به افراد کمک میکند تا از یک راه مناسب اجتماعی به اهداف خود برسد .
۳٫خود انگیختگی : به افراد کمک میکند که از احساسات خود برای دستیابی به اهداف استفاده نمایند .
۴٫ همدلی : توانایی درک و چگونگی احساسات یک فرد که با احساس تالیف کردن فرق میکند فرد خود را به جای دیگران میگذارد . ۵٫ مهارت های اجتماعی یا کنترل روابط : چگونگی برخورد با دیگران در شرایط اجتماعی (ریکر[۷۵] ، ۲۰۰۱ ).
مدل مبتنی بر شایستگی
این مدل برای پیشبینی موفقیت در محل کار طراحی شده ، در حقیقت این مدل نظریه ای در مورد عملکرد است که بر مبنای هوش ایجاد شده است . این مدل ترکیبی از تواناییهای ذهن و برخی ویژگیهای شخصیتی است که متفاوت از مدل های مبتنی بر توانایی میباشد . شایستگی های هیجانی از نظر گلمن عبارت است از توانایی اموخته شده بر مبنای هوش هیجانی که منجر به عملکرد چشمگیر در کار می شود . یعنی مقدار هوش هیجانی توانایی بالقوه برای یادگیری مهارت های کاربردی میباشد ( سید جوادین ، ۱۳۸۶ )
مدل جدید حامل تحلیل های اماری است که توسط دکتر دانیل گلمن و پروفسور بویا تسیز[۷۶] در سال ۲۰۰۲ انجام گرفته است و قابلیتهای هوش هیجانی از ۲۵ به ۲۰ قابلیت کاهش یافته است که پنج مؤلفه هوش هیجانی به ۴ مؤلفه به شرح زیر تقلیل پیدا کردهاست .قابلیت فردی شامل: الف خوداگاهی: توانایی فهم احساسات خود و درک اثر ان بر عملکرد ، ارزیابی درست از توانمندیها و کاستی های خود، اعتماد به نفس .ب:خود مدیریتی : توانایی کنترل احساسات ، صداقت و قابلیت اعتماد ، وظیفه شناسی، سازگاری با شرایط، دلبستگی و بالندگی و نواوری .قابلیت اجتماعی شامل : الف : اگاهی اجتماعی : مهارت درک احساسات دیگران، همدلی ،توانایی ، تشخیص مسائل جاری و گرایش به ارائه خدمت .پ .مدیریت روابط : توانایی رهبری دور اندیشانه ، توانایی برانگیختن دیگران ، توانایی نفوذ در دیگران و پرورش انان، مهارتهای ارتباطی، توان مدیریت تعارضی و کاهش ناسازگاریها، توان افزایش همکاری و همیاری (شجاعت، ۱۳۸۳ )
۱- دسته بندی خود اگاهی ،خوداگاهی شامل :
۱٫ خوداگاهی هیجانی: نشان دهنده اهمیت شناخت احساسات خود و تاثیر آن ها در عملکرد است .۲٫خود ارزیابی صحیح : کلید شناخت توان یک فرد به نقاط قوت و ضعف خود است . افراد با قابلیت خود ارزیابی صحیح از توانایی ها و محدودیت خود اگاه هستند و در جستجوی اشتباهات خود و یادگیری و دانستن اینکه کجا نیاز به پیشرفت دارند میباشند خود ارزیابی صحیح یک قابلیت است که در افراد برجسته پیدا شده است ۳٫ اعتماد به نفس : تاثیر مثبت اعتماد به نفس بر روی عملکرد در بسیاری از مطالعات نشان داده شده است . سطح اعتماد به نفس در حقیقت یک پیشبینی قوی تر برای عملکرد میباشد تا سطح مهارت و اموزشهای قبلی ( گلمن ، ۲۰۰۱).
۲٫ دسته خود مدیریتی ،دسته خود مدیریتی شامل ۶ قابلیت میباشد :
۱٫ خود کنترلی هیجانی : این قابلیت مانع از بروز فشارهای روانی مضر و احساسات مخرب می شود . افراد با این قابلیت میتوانند در شرایط استرس زا یا هنگام مواجه با افراد ناسازگار و مخالف بدون اینکه دست به خشونت بزنند خونسردی و ارامش خود را حفظ کنند . ۲٫ قابلیت وفاداری : به افراد امکان میدهد که ارزشهای مبانی پایه ای تمایلات و احساسات خودشان را بشناسند و به نحوی رفتار کنند که با آن ها همخوانی داشته باشد . این قابلیت باعث برخورد صادقانه افراد با لغزشها و خطاهای خودشان و دیگران می شود . نقص در این توانایی باعث اختلال در کار ، حرفه و شخصیت می شود . شاخص مؤثر بودن در تمام کارها وفاداری است .۳ . وظیفه شناسی یا وجدان کاری : ویژگی های این قابلیت شامل دقت ، خود نظمی، درستکاری ، صداقت و وسواس در انجام مسئولیتهای محوله است . عامل موفقیت و نردبان ترقی کارکنان به این قابلیت بستگی دارد . ۴٫ سازگاری : این قابلیت را می توان در عملکرد کارکنان ممتاز و برجسته در کلیه رده ها مشاهده کرد . آن ها با اغوش باز به استقبال اطلاعات جدید میروند و مفروضات قدیمی را به راحتی کنار میگذارند یا آن ها را با شرایط جدید تطبیق میدهند .۵٫ موقعیت گرایی : قابلیتی است که موفقیت کارکنان را به دنبال دارد . مطالعه در زمینه مقایسه میان مدیران دارای عملکرد برتر با سایر مدیران نشان میدهد که مدیران برتر، از خود رفتارهای مبتنی برموفقیت گرایی عملی نشان میدهند و بیشترریسک های حساب شده رامی پذیرند،ازنوآوری سازمانی حمایت کرده واهداف چالشی رابرای کارکنان خود برمی گزینند.۶٫ابتکارعمل:افراد دارای این قابلیت قبل از آنکه تحت تأثیرحوادث و رویدادهای تحمیلی بیرونی مجبوربه ابتکارات جدید،این کارراانجام میدهند.ابتکارعمل به معنی سبقت جویی برای اجتناب از مشکلات است.به عبارتی قبل ازاینکه فرصت به دیگران برسدازآن استفاده میکنند.افراد فاقد نوآوری زود تحریک میشوند و واکنش نشان میدهند.(گلمن،۲۰۰۱).
۳٫دسته آگاهی اجتماعی:
آگاهی اجتماعی در سه دسته قابل مشاهده است:۱-همدلی: این قابلیت یعنی توانایی شناخت احساسات دیگران-همدلی بر پایه ی خودآگاهی بنا می شود. هر قدر نسبت به احساسات خودمان گشاده تر باشیم در دریافتن احساسات دیگران ماهرتر خواهیم بود.عواطف افراد بیشتر اوقات از طریق نشانه هایی غیر از بیان مستقیم ابراز می شود.توانایی دریافت کانال های غیرکلامی،کلید درک احساسات دیگران است.یعنی لحن کلام،حالت های بدنی،حالت های چهره وامثال آن (گلمن،ترجمه پارسا،۱۳۸۶) .افراد دارای این قابلیت با دقت گوش میدهند و نگرش دیگران را در نظر می گیرند و به آسانی با افراد دارای پیش زمینه ها یا فرهنگ های متعدد کنارمی آیند. ۲-خدمت محوری:افراد دارای این قابلیت، فضای هیجانی را چنان پرورش میدهند که در آن افراد با داشتن تماس مستقیم با مشتری یا ارباب رجوع بتوانند روابط او را درمسیر صحیح خود حفظ کند،چنین افرادی به دقت رضایت مشتری یا ارباب رجوع را درنظر می گیرند تا مطمئن شوند آنچه را که نیاز دارند،به دست آورند.آنان همچنین درصورت نیازخود را دردسترس قرارمی دهند. ۳-آگاهی سازمانی:فردی که دارای آگاهی اجتماعی هوشیارانه باشد میتواند به طرز سیاستمدارانه ای،زیرک وقادر به شناسایی شبکه های اجتماعی ضروری باشند و روابط کلیدی را تشخیص دهند . چنین افرادی میتوانند نیروهای سیالی موجود در سازمان را به همراه ارزشهای راهنما و قوانین ناگفتنی که درمیان افراد در جریان است بفهمند(گلمن،ترجمه ابراهیمی ،۱۳۸۵).
۴٫دسته مدیریت روابط:مدیریت روابط دربرگیرنده هشت قابلیت میباشد: