صورتهای مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و همچنین یادداشتها و جداول تکمیلی است که هر یک از این صورتها به تنهایی نمی تواند کلیه اطلاعات لازم جهت تصمیم گیری را فراهم سازد بلکه به صورت سیستمی اطلاعات لازم را در اختیار استفاده کنندگان قرار میدهد چون هر یک جوانب متفاوتی از معاملات را منعکس میکند. اگرچه هر کدام اطلاعاتی را فراهم میکنند که با بقیه متفاوت است اما هیچکدام از آن ها به تنهایی در خدمت تنها یک مقصود قرار ندارند. در سده ۱۹ میلادی در انگلستان الزامات قانونی جهت تهیه و تنظیم اطلاعات مالی بیشتر بر ترازنامه ناظر بود چون آن را فراهم کننده اطلاعات پیرامون داراییها به عنوان پشتوانه واحد تجاری و به عنوان شاخص فعالیتهای واحد تجاری میدانستند اما هر چه به پایان سده ۱۹ و اوایل سده ۲۰ میلادی نزدیک میشویم تأکید بر صورت سود و زیان را نیز شاهدیم یعنی تجربه نشان داده که تنها ترازنامه جهت تصمیم گیری مفید نیست بلکه صورتهای مالی به صورت یک مجموعه میتوانند مفید واقع شوند (مکرمی، ۱۳۷۴).
۴-۲ ویژگیهای کیفی گزارشگری مالی
ویژگیهای کیفی خصوصیاتی هستند که اطلاعات فراهم شده در صورتهای مالی را برای استفاده کنندگان قابل استفاده میسازند. این ویژگیها در زیر تشریح شده اند.
۱-۴-۲ مربوط بودن :
اطلاعات مالی برای اینکه قابل استفاده باشد باید به نیازهای تصمیم گیری استفاده کنندگان مربوط باشد. اطلاعات زمانی دارای ویژگی مربوط بودن است که بتواند از طریق کمک به استفاده کنندگان در ارزیابی رویدادهای گذشته، حال یا آینده تصمیمات اقتصادی آنان را تحت تأثیر قرار دهد.
۲-۴-۲ ارائه صحیح :
در مورد اکثر اطلاعات مالی همیشه این خطر وجود دارد که اطلاعات، به طور کامل ارائه دهنده صحیح آن مفهومی را که در خود دارد نباشد. این موضوع بیشتر مرتبط با مشکلات ذاتی مربوط به مشخص کردن معاملات و سایر رویدادهایی است که باید اندازه گیری شوند یا مربوط به تعبیه و به کارگیری تکنیکهای ارائه و اندازه گیری که بتواند پیغامهای هم مفهوم با آن معاملات و رویدادها را منتقل کند، میباشد.
۳-۴-۲ بی طرفی :
اطلاعات درج شده در صورتهای مالی برای اینکه قابل اعتماد باشد باید بی طرفانه، یعنی عاری از هر گونه جانبداری باشد. بنابرین اگر صورتهای مالی تصمیم گیری یا قضاوت را برای دستیابی به یک نتیجه از پیش تعیین شده تحت تأثیر قرار دهد بی طرفانه نخواهد بود.
۴-۴-۲ احتیاط :
احتیاط عبارت است از به کار بستن کمی دوراندیشی در اعمال قضاوت مورد نیاز مدیریت در انجام برآوردهای لازم در شرایط مبهم تا اینکه داراییها یا درآمدها زیادتر از حد و بدهیها و هزینه ها کمتر از واقع نشان داده نشوند (مکرمی، ۱۳۷۴).
۵-۴-۲ کامل بودن :
اطلاعات مندرج در صورتهای مالی برای اینکه قابلیت اعتماد و اتکاء داشته باشند باید تا آنجا که اهمیت امر و هزینه آن اجازه میدهد، کامل باشند و حذف بعضی اطلاعات به جهت هزینه بر بودن ممکن است گمراه کننده باشند.
۶-۴-۲ قابل مقایسه بودن :
اطلاعات در مورد یک واحد تجاری زمانی سودمند است که بتوان آن ها را با اطلاعات مشابه سایر واحدهای تجاری مقایسه نمود. قابلیت مقایسه، همگونی روش های مورد استفاده طی دوره های مختلف و ارزش و بار اطلاعاتی تصمیمات اتخاذ شده را افزایش خواهد داد. اهمیت و ارزش اطلاعات بستگی به این دارد که استفاده کنندگان مختلف بتوانند از آن استفاده کنند (جعفری، ۱۳۷۲). اطلاعات در مورد یک واحد تجاری زمانی سودمند است که بتوان آن ها را با اطلاعات مشابه سایر واحدهای تجاری مقایسه نمود و استفاده کنندگان باید بتوانند صورتهای مالی یک واحد تجاری را هم در طول زمان و هم بین واحدهای تجاری مختلف مقایسه کنند تا وضعیت مالی، نتایج عملیات و سازگاری مالی آن ها را ارزیابی نمایند. بنابرین اندازه گیری و نمایش آثار مالی معاملات و رویدادهای مشابه باید هم به صورتی یکنواخت در یک واحد تجاری در طول زمان و هم به صورتی یکنواخت در واحدهای تجاری مختلف اعمال شود (رعایت استانداردهای حسابداری کمکی برای دستیابی به کیفیت قابل مقایسه بودن است). از طرفی ضرورت قابل مقایسه بودن نباید با یکسانی مطلق اشتباه شود و نباید به مانعی بر سر راه معرفی استانداردهای بهتر حسابداری تبدیل شودیعنی زمانی که گزینه ها و رویه های مربوط تر و قابل اعتمادتری وجود دارند مناسب نیست که واحدهای تجاری رویه های حسابداری گذشته خود را بدون تغییر حفظ کنند.
۷-۴-۲ قابل فهم بودن :
اطلاعات مندرج در صورتهای مالی باید بنحوی گزارش شوند که قابل فهم برای عده کثیری از استفاده کنندگان باشد و نباید اینطور فرض شود که کلیه استفاده کنندگان دانش معقولی از حسابداری دارند. همچنین باید متذکر شد، صرفاً به این دلیل که ممکن است فهم بعضی از اطلاعات برای بعضی استفاده کنندگان بسیار دشوار باشد نمی توان اطلاعاتی از گزارشات مالی را حذف نمود (مکرمی، ۱۳۷۴).
۸-۴-۲ درست و منصفانه بودن :
به کارگیری قانون و استانداردهای حسابداری و گزارشگری باید بنحوی باشد که منجر به تهیه صورتهای مالی شود که وضعیت مالی و نتایج عملیات را به نحو درست و منصفانه ارائه کند.
۹-۴-۲ به موقع بودن :
اگر تأخیر بی مورد در گزارشگری مالی وجود داشته باشد ممکن است اطلاعات مربوط بودن خود را از دست بدهند لذا مدیریت باید بین قابلیتهای نسبی گزارشگری بهنگام و تهیه اطلاعات قابل اعتماد تعادل برقرار کند. یعنی برای اینکه اطلاعات بهنگام تهیه شود ممکن است لازم باشد قبل از شناسایی همه جنبههای معاملات و رویدادها گزارش ارائه شود که در چنین صورتی کیفیت قابل اعتماد بودن ضعیف می شود. برعکس اگر گزارشگری با تأخیر انجام شود تا همه جنبههای معاملات و رویدادها شناخته شوند، اطلاعات ممکن است به میزان بالایی قابل اعتماد باشد اما برای استفاده کنندگانی که مجبور بوده اند در آن فاصله تصمیم بگیرند کمتر مورد استفاده باشد.
۱۰-۴-۲ هزینه و فایده :
تعادل بین هزینه و فایده قبل از آنکه ویژگی کیفی باشد، محدودیتی فراگیر است. فایده اطلاعات باید از هزینه تهیه آن اطلاعات بیشتر باشد زیرا هزینه ها الزاماًً به عهده کسانی که از منافع آن استفاده میکنند نیست بلکه به عهده تهیه کنندگان اطلاعات است.
۱۱-۴-۲ ارائه مستقیم اطلاعات :
اطلاعات مالی بهتر است مستقیماً توسط یک واحد تجاری ارائه شود نه اینکه توسط واسطه هایی مانند دولت، تحلیل گران مالی و … ارائه شود.
۱۲-۴-۲ مورد قبول جامعه :
اطلاعات مالی باید طوری تهیه شود که بنحوی معقول مورد قبول عموم افراد جامعه باشد نه اینکه قشر خاصی را مورد توجه قرار دهد (مکرمی، ۱۳۷۴).
۱۳-۴-۲ توانایی پیشبینی :