• • به استقبال تغییر می‌روند و در برابر آن مقاومت نمی‏کنند و سازماندهی مجدد امری رایج در این‌گونه سازمان‏ها می‏ باشد.

  

• • سرمایه اجتماعی از جمله تعامل، اعتماد، غیر رسمیت در سطح بالایی قرار دارد. «شما می توانید با هر کسی صحبت کنید، اگر ایده‏ای دارید حتماً آن را بیان کنید.”

• • به کارکنان رده پایین به عنوان منابع غنی ایده‏های جدید نگریسته می‌شود.

• • از هرکسی انتظار می‌رود در نوآوری مشارکت نماید.

• دانش و ایده‏ها به طور فعال مدیریت می‌شوند.

عوامل حیاتی موفقیت: حوزه‎هایی که حصول نتایج رضایت‎بخش در آن‌آموزش‌ها، موفقیت سازمان را تضمین می‌کند. این عوامل در صورت عدم وجود در سازمان، باید ایجاد شده و در صورت وجود، پرورش یافته و توسعه یابند (Wong, 2005).

آمادگی مدیریت دانش: آمادگی مدیریت دانش توانایی یک سازمان، یک بخش یا یک گروه کاری به منظور اتخاذ موفقیت آمیز استفاده و نفع بردن از مدیریت دانش است (موسی خانی و همکاران، ۱۳۸۹) .

فصل دوم

مبانی نظری تحقیق

۲-مبانی نظری تحقیق

۲-۱-مقدمه

جهان امروز در حال ورود به اقتصاد دانش محور است. در این اقتصاد، مدیریت دانش و سرمایه های فکری جزء مهم‌ترین دارایی‌های سازمانی محسوب می‌شوند و موفقیت سازمان‌ها عمدتاًً ریشه در قابلیت‌های فکری آن‌ ها دارد (Finn & Torgeir, 2008) . دانش نخستین منبع راهبردی برای شرکت‌ها در قرن ۲۱ است. در محیط رقابتی فزاینده امروزه، دانش به عنوان منبع مزیت رقابتی سازمان‏ها تشخیص داده شده است. سازمان‏های موفق آن‌هایی هستند که به طور پایدار دارایی‏های دانش خود را مدیریت و ترکیب می‏ نمایند تا بتوانند فعالیت‏های عملیاتی خود را جهت رسیدن به اهداف خود به کار گیرند (Chen & Huang, 2007).

در جامعه دانش محور کنونی که دانش و کاربرد دانش حیاتی‏تر ین دارایی می‏ باشد، بسیاری از سازمان‏ها و شرکت‏ها نیاز به مکتب استراتژیک جدید را حس می‏ کنند تا بتوانند دانش را به عنوان منبع مهم نوآوری و عنصر بالقوه برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار مدیریت کنند به نحوی که تعدادی از محققان عمیقاً براین باورند که از دست دادن دانش سازمانی ممکن است بازدهی و بهره ‏وری سازمانی را کاهش، حافظه سازمانی را کم و یادگیری سازمانی را بین ببرد (Jansink et al , 2005).

چالش اصلی سازمان‌ها درک مدیریت دانش و چگونگی پیاده سازی آن است. امروزه بزرگ‌ترین آرزوی سازمان‌ها تعریف یک مدیریت دانش مناسب سازمان و اداره آن به یک روش موفق است. بی شک، سازمان‌های دانش محور باید در طراحی و به کار گیری مدیریت دانش، در نقش سازمان‌های پیشرو ظاهر شوند، و این امر مستلزم شناسایی عوامل حیاتی موفقیت و اقدام عملی بر مبنای این عوامل تأثیرگذار در مراحل مختلف طراحی و به کار گیری مدیریت دانش است.

در خصوص شناسایی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور تحقیق سیستماتیکی صورت نگرفته است، اما این مطالعه بر مبنای تجارب سازمان‌های پیشرو در خصوص مدیریت دانش و مرور ادبیات، سعی در یافتن عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‏های دانش محور و ارائه و توسعه یک چارچوب جامع از مدیریت دانش بر مبنای عوامل حیاتی موفقیت در این سازمان‏ها تمرکز دارد.

در این فصل ابتدا تاریخچه‌ای از مدیریت دانش و مطالبی در رابطه دانش و مقایسه آن با اطلاعات و داده، انواع دانش و ویژگی‌های دانش، مدیریت دانش و ضرورت آن، رویکردهای موجود نسبت به مدیریت دانش و فرایند های مدیریت دانش ارائه خواهد شد. سپس در رابطه با سازمان یادگیرنده و مدیریت دانش، نگرش دانش- محور به سازمان، سازمان دانش محور، مدیریت دانش در سازمان دانش‏محور و عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور توضیحاتی بیان می‌شود.

۲-۲-تاریخچه

در سال ۱۹۷۹، حسابدار سوئدی به نام کارل اریک سیوبی^[۲] که بعدها به عنوان یکی از بنیان گذاران علم مدیریت دانش معرفی شد، با پرسشی بزرگ روبرو گردید. دفاتر حسابداری (ارزش دفتری) یکی از شعبه‌های معروف سازمانی که او در آنجا کار می‌کرد، تنها یک کردن ارزش را نشان می‌داد. در حالی که ارزش واقعی سازمان به مراتب بیش از این‌ها بود. در این هنگام، وی متوجه شد که تراز نامه مالی شرکت، تنها ارزش دارایی فیزیکی آن را که شامل چند میز و ماشین تحریر بود نمایش می‌دهد، در حال یکه ارزش واقعی سازمان به شایستگی‌های کارکنان سازمان و چیزی که جمع کارمندان سازمان را به عنوان یک فکر و مغز جمعی تشکیل می‌دهند، وابسته است. سی وبی و دیگران این یافته را با نام «دارایی فکری» / «دارایی ناملموس» معرفی کرده و آن‌را در کنار دارایی‌های ملموس قرار دادند (افرازه، ۱۳۸۴).

در دهه گذشته، تمرکز سازمان‌ها و دانشمندان از جنبه‌های مالی سازمان به جنبه‌ها و فنون بهبود مدیریت دانش و توجه بیشتر به دانش و دارایی های نامشهود سازمان و نحوه مدیریت راهبردی دانش سازمان معطوف شده است. در این دهه، مدیریت سرمایه های فکری سازمان‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در مدیریت دانش، جهت بهبود کیفیت مدیریت اطلاعات و در نتیجه بهبود کیفیت مدیریت دانش سازمانی مورد توجه قرار گرفت. جهان امروز در حال ورود به اقتصاد دانش محور است. در این اقتصاد، مدیریت دانش و سرمایه های فکری جزء مهم‌ترین دارایی‌های سازمانی محسوب می‌شوند و موفقیت سازمان‌ها عمدتاًً ریشه در قابلیت‌های فکری آن‌ ها دارد (سهرابی و همکاران، ۱۳۸۹).

۲-۳- مقایسه داده، اطلاعات و دانش

مفاهیم داده، اطلاعات و دانش عبارتند از (مختاری، ۱۳۸۳) :

داده:حقایق، اعداد خام و دستورالعمل‌هایی هستند که انسان می‌تواند بالقوه آن‌ ها را درک، تفسیر و تفهیم نماید و نیز آن‌ ها قابلیت پردازش به کمک رایانه را دارند.

اطلاعات: داده هایی هستند که به سادگی قابل درک و تفسیر بوده و در زمینه مورد نظر معنادار هستند.

دانش: اطلاعات قابل درک و ارزشمندی است که در پرتو تجارب و بسترهای آگاهانه فرد شکل گرفته و نهادینه می‌شود.

شکل ۲‑۱- تفاوت داده، اطلاعات و دانش (مختاری، ۱۳۸۳)

دانش، دارای مشخصاتی است که آن را از دیگر دارایی‌های سازمان، متمایز می‌کند (Holsapple, 2003) :

• قدرت خارق‌العاده و بازدهی فزاینده: دانش، مشمول قانون بازدهی نزولی نیست. زمانی که از آن استفاده می‌شود، مقدار آن کم نمی‌شود. مصرف کنندگان می‌توانند مواردی را به آن اضافه کنند، ‌بنابرین‏ ارزش آن افزایش می‌یابد.

• پراکندگی، تراوش و لزوم به روز بودن: دانش هم‌زمان با رشد، شاخه شده و به اجزائی تقسیم می‌گردد. دانش پویا است و در واقع، اطلاعات کاربردی است؛ ‌بنابرین‏ سازمان باید پیوسته، پایگاه دانش خود را به روز کند تا بتواند آن را به عنوان منبعی برای مزیت رقابتی، حفاظت نماید.

• ارزش نامعلوم: تخمین تأثیر سرمایه گذاری در دانش به علت وجود جنبه‌های ناملموس بسیار مشکل است.

• ارزش نامعلوم به اشتراک گذاری: به طور مشابه، تخمین ارزش اشتراک دانش یا حتی اینکه چه کسی بیشتر از آن نفع می‌برد، دشوار است.