۲-۱۳-۵٫رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی

هر چند برخی از صاحب نظران براکتسابی بودن هویت، به ویژه در سبز فایل تأکید دارند اما برخی از آنان معتقدند هویت تحت تاثیر جبرهای اجتماعی، به ویژه تکنولوژی های قدرت شکل می‌گیرد. بیشتر صاحب نظران مکتب انتقادی فرانکفورت و صاحب نظران امپریالیسم رسانه ای دارای چنین دیدگاهی هستند. به نظر برنارد کوهنبین ساختارهای دانش، ساختارهای سلطه و شکل گیری هویت رابطه وجود دارد(بابایی فرد، ۱۳۸۲).

در گذشته که الگوها و نقش ها محدود بودند، هویت یابی نسبتاً آسان بود اما در جوامع صنعتی امروز و با توجه به تعدد منابع هویت یابی از جمله رسانه ای متعدد که الگوهای متنوع و متضاد را در فراروی نسل جوان و نوجوان قرار می‌دهند، هویت یابی آنان یا با دشواری بسیاری روبرو ‌کرده‌است ( شجاعی، ۱۳۸۸).

بازی‌های کامپیوتری وسایت های اینترنتی می‌توانند فرصتی بی نظیر با تکنولوژی بالا را در اختیاز نوجوانان قرار دهند تا دقیقاً همان کاری را که اریکسون گفت بسیار ضروری است انجام دهند: امتحان کردن نقشهای مختلفبرای اینکه ببینند کدام یک برای آن ها از همه مناسب تر هستند(شولتزوشولتز، ۲۰۰۵ ترجمه سید محمدی،۱۳۸۶).

۲-۱۴٫بحران هویت

بحران هویت عبارت است از عدم موفقیت یک نوجوان در شکل دادن به هویت فردی خود، اعم از این که به علت تجارت نامطلوب کودکی و شرایط نامساعد فعلی باشد، بحرانی ایجاد می‌کند که بحران هویت یا گمگشتگی نام دارد (شاملو، ۱۳۸۸). به اعتراف همه صاحب نظران، جدی ترین بحران در طول زندگی انسان در خلال شکل گیری هویت او رخ می‌دهد؛ چون شخص که فاقد یک هویت متشکل قابل قبولی باشد در طول زندگی با مشکلات بسیار زیادی رو به رو خواهد شد. چنین شخصی در درجه اول از حقیقت وجودی خود و استعداد و توانمندی هایی که دارد، آگاهی لازم ندارد در درجه دوم، از هدف خلقت و نقشی که در نظام هستی بر عهده اوست بی اطلاع است، در نتیجه، از تشخیص شیوه درست ارتباط با دیگران و برخورد با پیش آمد نیز و پاسخ به اصلی ترین پرسش های زندگی عاجز است. مجموعه این امور در نهایت ، او را دچار سردرگمی در اغلب موضع گیری ها می‌کند. طبیعی است که وقتی فرد خود را نشناخت و هدف از آفرینش جهان و انسان برای وی معلوم نگشت و با وظایفی که در جامعه بر عهده دارد آشنا نشده نمی تواند نقش مثبتی در زندگی ایفا کند. بروز چنین وضعی و تزلزل فکری اعتقادی مهم ترین خطری است که سعادت انسان را در طول حیات مورد تهدید قرار می‌دهد(سید نژاد، ۱۳۸۱). اریکسون وجود بحران را بهنجار قلمداد می‌کند اما ناتوانی در برخورد و کنار آمدن با آن را نابهنجار می‌داند زیرا فرد را از داشتن هویتی محکم محروم می‌سازد و اگر به طور موفقیت آمیزی حل نشود، سردرگمی در نقش، فرار از خانه، بزهکاری و بیماری های شدید روانی را در پی خواهد شد(کاکیا، ۱۳۸۹)

به اعتقاد اریکسون آشفتگی هویت فرد در خلال شکل گیری هویت احتمال دارد شدیدتر از هر زمان دیگر چه در گذشته و چه در آینده باشد و فرد از نوعی سردرگمی و آشفتگی نقش ها رنج ببرد، این حالت سبب می شود وی احساس کند منزوی، تهی مضطرب و مردد شده است. ‌بنابرین‏ زمانی که فرد یا جامعه از عناصر هویت ساز خویش مانند دین، زبان، نژاد، قومیت و فرهنگ آگاهی نداشته باشد و یا عناصر هویتی جایگاه خود را به عنوان شاخص های شناخت یک جامعه از دست بدهد و عناصر دیگر نیز به جای آن ها شناخته نشده باشد، فرد یا جامعه با بحران هویتی مواجه می شود (اکبری، ۱۳۸۷).

فرضیه ۱: آموزش گروهی به شیوه عقلانی – هیجانی – رفتاری موجب کاهش بحران هویت نوجوانان خوابگاهی دختر می شود.

فرضیه ۲: آموزش گروهی به شیوه عقلانی – هیجانی – رفتاری موجب افزایش شادکامی نوجوانان خوابگاهی دختر می شود .

۱-۶٫ تعاریف نظری و عملیاتی

((آموزش گروهی))

تعریف نظری : آموزش گروهی یک فرایند کمکی است که هدف آن، راهنمایی افراد به شناخت هر چه بهتر رفتار خود و دیگران است. این جریان می‌تواند متوجه یک مشکل ویژه، الگوهای زندگی، هویت یابی و یا ترکیبی از این ها بودهباشد.(کوهن^۱، ۱۹۸۳)

تعریف عملیاتی : در اینجا منظور از آموزش گروهی به شیوه به شیوه ی عقلانی – هیجانی – رفتاری عبارت است از دوره ای ۹ جلسه ای هر هفته ۱ جلسه و هر جلسه به مدت ۹۰ دقیقه برای تعامل بین اعضای گروه به منظور:

ایجاد ارتبط ،آشنایی با نظریات شناختی، آشنایی با بحران هویت و پیامدهای آن، آموزش برخی از مهارت‌های شناختی ، تمرکز شناختی و به کارگیری عملی تکنیک ABC ، ارزیابی، آموزش و به کارگیری تکنیک حل مسئله، که بر طبق برنامه عملیات آموزش گروهی به شیوه عقلانی –هیجانی – رفتاری انجام می شود.

۱٫Bernard Cohn

((روان درمانی عقلانی – هیجانی – رفتاری))

تعریف نظری: شیوه ی درمانی منسوب به آلبرت الیس که اکنون رفتار درمانی عقلانی – هیجانی (REBT) نامیده می شود. رفتار درمانی عقلانی – هیجانی سعی دارد فرایند های فکر ناسازگارانه ی درمانجو را تغییر دهد که پاسخهای هیجانی ناسازگارانه و ‌بنابرین‏ رفتار به آن ها وابسته هستند (باچر و همکاران ،۲۰۰۷ ،ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۸ ).

تعریف عملیاتی : در این پژوهش منظور از آموزش گروهی به شیوه عقلانی – هیجانی – رفتاری عبارت است از دوره ای ۹جلسه ای برای ایجاد تعامل بین اعضا به منظور زمینه سازی و رسیدن به کاهش بحران هویت و افزایش شادکامی. این کار از طریق مواجهه سازی اعضا با یکدیگر و با مسائل درونی شان توسط درمانگر و سایر افراد گروه انجام می شود.

((بحران هویت))

تعریف نظری: یک دوره موقتی سردرگمی و پریشانی برای نوجوانان که قبل از به توافق رسیدن ‌در مورد ارزش‌ها و اهداف، آن را تجربه می‌کنند(برک، لوراای ،۲۰۰۱ ترجمه سید محمدی ،۱۳۸۴).

تعریف عملیاتی: در این پژوهش منظور از بحران هویت نمره ای است که که شخص از پرسشنامه بحران هویت به دست می آورد و این نمره می‌تواند در محدوده ی بین حداقل ۱۰ و حداکثر ۳۰ باشد هر اندازه نمره بالا تر باشد نشان دهنده ی بحران هویت بالاتر است و بالعکس.

((شادکامی))

تعریف نظری: شادکامی بر نگرش شخصی و ادراکات شخصی مبتنی است و بر حالتی دلالت می‌کند که مطبوع و دلپذیر است و از تجربه ی هیجانهای مثبت و خشنودی از زندگی نشئت می‌گیرد. برای شادکامی باید چهار مؤلفه‌ را در نظر گرفت : عاطفه مثبت، رضایت از زندگی، فقدان اضطراب و افسرد گی (آرگایل،۱۹۹۵ به نقل از نصوحی،احمدی ‌و عابدی ۱۳۸۳).

تعریف عملیاتی: در این پژوهش منظور از شادکامی نمره ای است که شخص از پرسشنامه شادکامی آکسفورد به دست می آورد و این نمره می‌تواند در محدوده ی حداقل ۰ تا حداکثر ۸۷ باشد. هر اندازه نمره بالاتر باشد نشان دهنده شادکامی بالاتر است و بالعکس.

((نوجوان خوابگاهی))

تعریف نظری: نوجوانی به دوره ای از رشد اطلاق می شود که بین کودکی و بزرگسالی است. به همین دلیل نوجوانی غالبا یک دوره ی انتقالی است. این دوره همراه با تغییرات عمده ی جسمانی، شناختی، اخلاقی و اجتماعی است که غالبا از حدود ۱۲-۱۱ سالگی شروع شده و در بسیاری از کشورهای صنعتی جوان در سن ۲۰ سالگی خاتمه می‌یابد(احدی و جمهری ۱۳۷۷).